محمد زنگوئی دوم - گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات دکتر علی شریعتی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
محسن جان پرور - گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات دکتر علی شریعتی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
اکبر حیدری - گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات دکتر علی شریعتی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
علی محمدپور - گروه جغرافیا، دانشگاه مالک اشتر، تهران، ایران

تحولاتی نظیر جهانی شدن، پیوستگی فضاهای جغرافیایی و همچنین تحولات صورت گرفته در عرصه فناوری های نظامی ، مسئله دفاع را به عنوان عامل اصلی بقاء کشورها دچار دگرگونی کرده است. چرا که تحول از جنگ سخت به سوی جنگ نرم و سپس جنگ هوشمند در طی دهه های اخیر، رویکردها نسبت به دفاع را متفاوت نموده است.این تحولات سبب توسعه بحث ها پیرامون آمایش دفاعی شده است. در این میان کشورهای خاورمیانه به واسطه شرایط خاص خود از نظر دفاعی اهمیت و جایگاه برجسته ای دارند. در مقاله حاضر با روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از یافته های کتابخانه ای و میدانی و با نرم افزار Smart PLS تلاش شده است ابعاد پایه ای موثر بر آمایش دفاعی کشورهای خاورمیانه را موردبررسی قرار دهد. نتایج پژوهش حاضر نشان دهنده آن است که مولفه های موثر در تحقیق حاضر شامل ۱۳۰ مورد است که در قالب ۱۵ بعد قرار می گیرند. اهمیت این ابعاد در آمایش دفاعی کشورهای خاورمیانه به ترتیب عبارت اند از بعد ژئوپلیتیکی با امتیاز ۴۳/۰، بعد نظامی با امتیاز۴۱/۰، بعد اقتصادی با امتیاز ۴۱/۰، بعد سیاسی با امتیاز ۳۹/۰، بعد هیدرولوژی با امتیاز ۳۴/۰، بعد امنیتی با امتیاز ۳۲/.، بعد اجتماعی با امتیاز ۲۹/۰، بعد جمعیتی با امتیاز ۲۸/۰، بعد فرهنگی با امتیاز ۲۶/۰، بعد علمی-بهداشتی با امتیاز ۲۵/۰، بعد ژئومورفولوژی با امتیاز ۲۵/۰، بعد ریاضی با امتیاز ۲/۰، بعد اقلیمی با امتیاز ۲/۰، بعد زیستی با امتیاز ۲/۰و بعد خاکی با امتیاز ۱۸/۰ می باشند.

آمایش, دفاع, امنیت, کشورهای خاورمیانه