مهرناز بنی اعمام - استادیار موسسه پژوهش های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی،تهران،ایران
علی کیانی راد - استادیار موسسه پژوهش های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی،تهران،ایران

یکی از ضرورت توجه به ارائه چارچوب سیاست گذاری انرژی های تجدید پذیر منجمله انرژی خورشیدی در بخش کشاورزی، بررسی اثرات زیان آور انرژی های فسیلی بر محیط زیست و تغییراقلیم است که امروزه اکثر کشاورزان بر استفاده از انرژی های فسیلی تکیه دارند و این امر یکی از چالشهای کشاورزی پایدار است. استفاده از انرژی های فسیلی نه تنها با رویکرد و شاخص های توسعه پایدار همخوانی ندارد بلکه باعث نابودی منابع باارزش می شود، همچنین پیامدهای منفی مانند گرم شدن زمین همراه با نتایج منفی آن بر کشاورزی، تامین آب، منابع جنگلی، بالا آمدن سطح دریا را نیز در بر دارد. بدین منظور انرژی های تجدید پذیر به علت سازگار بودن با محیط زیست و توسعه پایدار که از اهداف اصلی بخش کشاورزی است از راهبردهای لازم و ضروری محسوب می شود. هدف از این تحقیق ایجاد چارچوب های سیاست گذاری مناسب برای اشاعه انرژی خورشیدی در بخش کشاورزی در کمترین زمان ممکن در سراسر کشور است. برای تحقق این هدف ابتدا با استفاده از مرور منابع کتابخانه ای و اسنادی و سپس به صورت میدانی (پرسشنامه) عوامل موثر بر اجرای سیاست گذاری انرژی خورشیدی در بخش کشاورزی شناسایی شدند. تحقیق حاضر از نوع تحقیقات پیمایشی است، به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی، میزان درجه نظارت و کنترل از نوع میدانی است. این مطالعه در دو مرحله انجام شد: در مرحله اول تلاش گردید تا با مجریان و تدوین کنندگان نقشه جامع علمی کشور به عنوان یک سند ملی و سه مورد از اسناد بخشی (سند جامع توسعه هوافضای کشور، سند جامع علوم و فناوری های سلول های بنیادی، سند گیاهان دارویی، سند راهبردی انرژی) مصاحبه هایی انجام شود. هدف این مرحله، تکمیل چارچوب مفهومی مستخرج از مطالعات قبلی است.خروجی این مرحله، مهمترین موانع اجرایی شدن اسناد یادشده در ظرف و زمینه ایران بود و در مرحله دوم، به منظور تعیین وزن موانع یادشده، از ابزار پرسشنامه استفاده گردید. در این مرحله، در انتخاب خبرگان تلاش شده است تا طیفی از مجریان سیاست های کشور و نیز خبرگان عرصه سیاستگذاری علم وفناوری انتخاب شوند. برای تحلیل داده های حاصل از این پرسشنامه، ابتدا از آزمون تی با مقدار آزمون سه در سطح اطمینان 0/95 انجام شود. با توجه به نتایج حاصله، می توان اظهار نمود متغیرهای مزبور بیشترین نقش را در پیش بینی تغییرات متغیر وابسته داشتند. لذا پیش بینی و ارائه تسهیلات و مشوق های مالی لازم به کشاورزان به عنوان مهمترین الزامات اقتصادی به منظور امکان بکارگیری انرژی خورشیدی توسط کشاورزان محسوب میگردد. مقایسه وضعیت بکارگیری انرژی های تجدید پذیر از جمله انرژی خورشیدی در ایران در قیاس با کشور های پیشرفته، بیانگر وضعیت نامناسبی است. فقدان دیدگاه و برنامه ریزی راهبردی در این خصوص یکی از کمبود هایی است که احساس می گردد. انجام تحقیقات راهبردی و آینده نگرایانه در کنار تحقیقات کاربردی و توسعه ای یکی از لازمه های مهم در توسعه بکارگیری انرژیهای تجدید پذیر در بخش کشاورزی کشور تلقی می گردد.

سیاست گذاری، چالش ها، انرژی خورشیدی، بخش کشاورزی