حمیده حسن پور - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه بیرجند
سیده عاطفه حسینی - استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشکده بیرجند
مهدی جهانی - دانشیار، دانشکده کشاورزی، دانشکده بیرجند

کلزا با نام علمی (brassica napus) یکی ازاعضای خانواده Brassicaceae میباشد که کشت این محصول در خراسان جنوبی با توجه به کاهش منابع و همچنین تامین نیاز کشور و ایجاد الگوی کشت روند رو به افزایشی دارد. ویروس موزاییک شلغم (Turnip mosaic virus) از شایع ترین و مهمترین بیماری های ویروسی کلزا در دنیا به شمار می آید. در فروردین و اردیبهشت ماه 1397، به منظور شناسایی مولکولی ویروس های این جنس، تعداد 66 نمونه برگی از شهرستان های سرایان، سه قلعه و آیسک به صورت تصادفی جمع آوری شد. این نمونه ها دارای علائمی نظیر زردی، موزاییک، چروکیدگی برگی بودند. برای شناسایی ویروس، RNA کل با استفاده از کیت شرکت دنازیست استخراج و DNA مکمل از روی RNA ویروسی ساخته شد. سپس نمونه ها، با آغازگر اختصاصی ژن پروتئین پوششی ویروس TuMV، آزمایش شدند، که نهایتا منجر به تکثیر قطعه ای به طول 980 جفت باز در هشت نمونه گردید.این نمونه ها به منظور مطالعه و تحقیق بیشتر، جهت تعیین توالی به شرکت ماکروژن کره ارسال شدند. نتایج تعیین توالی نشان داد که هشت نمونه گیاهی کلزا آلوده به ویروس بوده است که تنها شش نمونه که خوانش آنها به صورت کامل انجام شد، در بررسیهای تبارزایی بر مبنای توالی پروتئین پوششی مورد بررسی قرار گرفت. بررسی های نوترکیبی نشان از وجود دو نمونه نوترکیب داشت که از بررسی تبارزایی حذف شد. چهار جدایه ایرانی غیر نوترکیب در دو گروه Asian BR و در مجاورت سایر جدایه های آسیا قرار گرفتند. بررسی های نوترکیبی بیانگر این مطلب بود که در دو جدایه ویروس موزاییک شلغم مطالعه شده در این تحقیق به نام های CSe55 و CSe39 نوترکیبی محتمل است. تحقیق حاضر اولین گزارش از وقوع این ویروس و اولین بررسی مولکولی و تبارزایی جدایه های ویروس مذکور در مزارع کلزای خراسان جنوبی میباشد.

بررسی های تبارزایی، پروتئین پوششی، کلزا، نوترکیب