غلامحسین حسینی - دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی کشاورزی بیوتکنولوژی دانشگاه پیام نور کرج
محمدعلی ابراهیمی - دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی کشاورزی بیوتکنولوژی دانشگاه پیام نور کرج
سمیه کاظمی

در دنیای امروز، پنبه یکی از مهم ترین محصولات کشاورزی است که در شرایط بسیار متفاوت طبیعی و اقتصادی در نقاط مختلف جهان تولید می گردد. بنابراین جهت بالا بردن میزان تولید در واحد سطح که منجر به افزایش عملکرد و فراورده های ناشی از آن می شود نیاز ضروری به معرفی ارقام برتر از ارقام موجود می باشد. به منظور ارزیابی مقدماتی 8 جمعیت تثبیت شده جدید پنبه در سطوح مختلف در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران واقع در شهرستان ورامین طرحی با 8 تیمار در 4 تکرار در قالب طرح آزمایشی بلوک های کاملا تصادفی RCBD به اجرا درآمد. هیبریدهای حاصل از تلاقی های دای آلل کامل 9 ژنوتیپ پنبه G.hirsutum L.& G.barbardense L. شامل سیندوز – 80، دکتر عمومی بلغار 59- ترمز 14، ب – 557، برگ قرمز، الیاف قهوه ای دلینته و سای اکرا 324 با ملاحظه حداکثر تنوع ژنتیکی بین آنها برای تعیین و دستیابی پتانسیل های لازم جهت اصلاح عملکرد و اجزای آن، کیفیت الیاف و روغن طی سه سال 1383-1386 در ایران و دانشگاه پونای هندوستان مورد تجزیه و تحلیل ژنتیکی، قابلیت ترکیب پذیری عمومی و خصوصی، مطالعه اثرات هتروزیس و روش اصلاحی مربوطه با توجه به افزایش وغیر افزایشی بودن عمل ژن و لزوم استفاده از روش سلکسیون و تلاقی برگشتی قرار گرفت. 8 هیبرید حاصل از نسل F4 براساس برتری خصوصیات کمی و کیفی از طریق مارکرهای مورفولوژیکی با تلاقی های تصادفی ب – 557×عمومی، سای اکرا 324×عمومی، سیندو ز – 80× ترمز -14× دلینتر، ترمز – 14× برگ رنگی انتخاب می کنیم و با 4 تکرار در قالب طرح آزمایشی بلوک های کاملا تصادفی RCBD در سطوح مختلف در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران در شهرستان ورامین به اجرا درامد. عملیات تهیه زمین با توجه به دستورالعمل های داشت، تغذیه و حفاظت محصول پنبه انجام گرفت. بدین ترتیب که پس از دو شخم در پاییز 1392 و اردیبهشت ماه 1393 با مصرف حدود 80 کیلوگرم ازت، 32 کیلوگرم P203، 34 کیلوگرم K20، 14 کیلوگرم mgo ، 8 کیلوگرم Cao، در هکتار به ازای برداشت یک تن محصول وش پنبه در سال قبل و با مصرف حدود kg 40 بذر در هکتار و برآوردنیاز آبی منطقه حدود 3-14 دور آبیاری در طول فصل، در خرداد ماه 1393 اقدام به کشت پنبه شد. هر 15 روز یکبار آبیاری صورت گرفت و بیماری ها و علف های هرز در مرحله کاشت تا برداشت مشاهده نگردید و در مهر ماه 1393 محصول برداشت گردید.پس از خشک شدن محصول با استفاده از دستگاه جین، پنبه از الیاف آن جدا شد. استحکام الیاف g/tex با استفاده از دستگاه )High volume instrument) HVI و عملکرد الیاف وزن وش در بوته با ترازوی دیجیتالی مورد ارزیابی قرار گرفت. داده های خام حاصل جهت تجزیه و تحلیل مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس و آزمون دانکن نشان می دهد که تلاقی سای اکرا – 324× عمومی بیشترین استحکام الیاف و تلاقی سای کرا – 324× برگ رنگی نسبت به تلاقی های دیگر بیشترین عملکرد را دارد.

پنبه های تتراپلوئید، عملکرد، سلکسیون، تلاقی برگشتی