علی سراجی - بخش تحقیقات گیاه پزشکی مرکز تحقیقات چای کشور
ابراهیم پورجم - گروه بیماری شناسی گیاهی
زهرا تنها معافی - بخش تحقیقات نماتد شناسی
ناصر صفایی - گروه بیماری شناسی گیاهی دانشکده کشاورزی

چای Camellia sinensis گیاهی نوشاب های است که خاصیت آرا مبخشی و دارویی دارد. در حال حاضر، نماتد مولد زخم ریشه چای Pratylenchus loosi مهم ترین عامل خسارت زای چای در ایران محسوب می شود. با توجه به اهمیت این نماتد در باغ های چای شمال کشور و عدم آگاهی از آستانه اقتصادی خسارت آن، تحقیقی به مدت سه سال 85-83 در قطعات باغ چای آلوده به نماتد ایستگاه تحقیقات چای شهید افتخاری فومن (فشالم)، به منظور تعیین آستانه اقتصادی خسارت صورت پذیرفت. جهت محاسبه آستانه اقتصادی خسارت، اولاٌ مقدار درآمد حاصل از عملکرد چای در باغ سالم، آلوده به نماتد مولد زخم ریشه چای و آلوده مبارزه شده محاسبه و ثانیاً مقدار هزینه های (نهادی و کارگری) مربوط به مبارزه به دست آمد. آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح آماری بلو کهای کامل تصادفی در شرایط باغ چای ب همرحله اجرا درآمد. براساس این تحقیق، آستانه خسارت اقتصادی نماتد مولد زخم ریشه چای در شرایط باغ، میزان جمعیت اولیه 80 نماتد در یک صد گرم خاک در فصل زمستان می باشد. جمعیت های زمستانه کم تر از میزان اشاره شده توسط میزبان قابل تحمل بوده و جمعیت های بیش از آن تا میزان جمعیت اولیه یک نماتد در هر گرم خاک در فصل زمستان خسارت اقتصادی وارد نموده، ولی جهت مبارزه از روش های مبارزه غیرشیمیایی می توان استفاده نمود. در جمعیت های زمستانه بیش از یک نماتد در هر گرم خاک، مبارزه شیمیایی نیز مقرون ب هصرفه بود. در روش مبارزه غیرشیمیایی آستانه خسارت اقتصادی نماتد معادل 2800 کیلوگرم برگ سبز چای یا 625 کیلوگرم چای خشک در هکتار برآورد شد. این آستانه در مبارزه شیمیایی معادل 6700 کیلوگرم برگ سبز یا 1490 کیلوگرم چای خشک در هکتار تعیین گردید.

چای ، Pratylenchus loosi،ارزیابی خسارت، آستانه اقتصادی و ایران