سید حسین حسینی - شرکت آب و فاضلاب خراسان رضوی
غلامرضا نبی بیدهندی

در ایران گسترش کالبدی شهر در نتیجه رشد شتابان جمعیتی طی دهه های اخیر، بخصوص بدون توجه به برنامه ریزی های صحیح و ملاحظات زیست محیطی باعث گسترش شهرها به سمت پهنه های آسیب پذیر از نظر مخاطرات محیطی شده است و این امر باعث نابودی باغ ها، اراضی کشاورزی، از بین رفتن روستاها و همچنین ایجاد مسایلی مانند بالا رفتن تقاضا برای مسکن شده که این موارد باعث تهدید محیط زیست ، بهم خوردن تعادل و پایداری اکولوژیکی در شهرها می شود. رشد بی برنامه شهرها سیستم مدیریت بحران را در شهرهای بزرگ دچار اختلال می کند از این رو بحث مدیریت بحران آب به عنوان یکی از اساسی ترین مسایل توسعه شهری به خصوص در مناطق حاشیه نشین شهرها محسوب می شود. در مناطق حاشیه سیستم های شبکه آب و فاضلاب به دلیل وجود انشعابات غیر مجاز، آب دزدی، نبود آمار دقیق از مشترکین مجاز و غیر مجاز آب، امکان آلوده شدن آب در مسیرو ... در معرض خطرات جدی قرار دارد. مساله حاشیه نشینی و احتیاجات ساکنان آن در زمینه خدمات رفاهی و تاسیسات و تجهیزات نیازمند مدیریت در ابعاد مختلف می باشد. اعمال شیوه های مختلف مدیریت مصرف و جلوگیری از هدر رفت آب در خطوط انتقال آب و شبکه های توزیع آب شهری، به عنوان اولویت اول فعالیت ها درمدیریت آبرسانی شهری محسوب می گردد. کار آمدی مدیریت منابع آب از دید گاه توسعه پایدار هنگامی آشکار می شود که تنظیم ارتباطات متقابل بین آب و توسعه، شکل پایداری پیدا کند. پس عامل مدیریت مطلوب و یکپارچه شهری می تواند در جهت کنترل و بهینه نمودن راندمان شبکه مذکور نقش اساسی داشته باشد. این پژوهش توصیفی تحلیلی و از نوع کاربردی بوده که با توجه به جامعه آماری حاشیه نشین مشهد که معادل 1.303..000 نفر می باشند، حجم نمونه به وسیله فرمول کوکران معادل 390 پرسشنامه برآورد گردیده است. در نهایت با مطالعه دقیق وضعیت شبکه آب و فاضلاب در مناطق حاشیه شهر مشهد معلوم گردید که حدود 38 درصد شبکه آب شهری در مناطق حاشیه مشهد فرسوده بوده و با توجه به اینکه حدود 32 درصد جمعیت مشهد در مناطق حاشیه شهر ساکن هستند معادل 38 درصد شبکه آب شهری در حاشیه مشهد هدر رفت دارد. این رقم از حدود 18340 مشترک غیر مجاز ساکن در حاشیه شهر بوجود می آید و سبب هدر رفت حجم زیادی از منابع آب در این شهر می شود که این امر مستلزم ایجاد مدیریت یکپارچه بحران منابع آب در حاشیه کلان شهر مشهد می باشد.

مدیریت بحران، منابع آب، شبکه های آب و فاضلاب، هدر رفت آب، حاشیه نشینی، کلانشهر مشهد