مهشید ساروخانی - دانشجوی ارشد گروه حوضه های رسوبی و نفت، دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی تهران
محبوبه حسینی برزی - دانشیار گروه حوضه های رسوبی و نفت دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی تهران
علی مبشری - کارشناس ارشد مدیریت و اکتشاف نفت میدان شیخ بهایی تهران

سازند قم یا سن الیگوسن میوسن، که به دلیل داشتن ذخایر هیدروکربوری حائز اهمیت است در برش دستجرد به صورت توالی مخلوط سیلیسی آواری کربناته معادل عضو C با ضخامت 230 متر بطور ناپیوسته و همشیب بر روی سازند سرخ زیرین و به صورت هم شیب در زیر سازندسرخ بالایی برونزد دارد. در این پژوهش به منظور مطالعه فرایندهای دیاژنزی و خاستگاه ماسه سنگ های این سازند، اجزاء تشکیل دهنده ماسه سنگ ها به ترتیب فراوانی شامل کوارتز تک بلور و چند بلور اورتوز، پلاژیوکلاز، انواع قطعات سنگی کلریت و گلوکونیت و اجزاء آهن دار شناسایی شدند این ماسه سنگ ها براساس طبقه بندی فولک از نوع لیتیک آرکوز بوده و براساس پتروفاسیس های دیکینسون، فلدسپاتولیتیک هستند. فرایندهای دیاژنزی بررسی شده در آن ها، ترکیب اولیه نمونه ها را مخدوش نکرده و شامل فشردگی ، انحلال و سیمان شدگی می باشد و تخلخل های بین دانه ای نیز در میان نمونه ها دیده می شود همچنین این مطالعه براساس پتروگرافی و نقطه شماری، سنگ مادر این ماسه سنگ ها را غالبا پلوتونیکی آتشفشانی، وهمچنین رسوبی و دگرگونی، با هوازدگی اندک سنگ مادر در آب و هوایی خشک تا نیمه خشک و خاستگاه آن ها را کمان های آتشفشانی فرسوده تقسیم شده و انتقالی همراه با ورودی رسوب از منطقه کمربند کوهزایی نهشته شده در حوضه های مرتبط با کمان پشت کمان نشان می دهد. نتایج به دست آمده با زمین ساخت منطقه دستجرد به عنوان بخشی از حاشیه غربی ایران مرکزی در مجاورت کمربند آتشفشانی اورمیه دختر از کوهزایی زاگرس همخوانی دارد.

ماسه سنگ های سازند قم، نهشته های مخلوط سازند قم، خاستگاه و دیاژنزمنطقه دستجرد