سیدباقر شفیعی دارابی - کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران
عبدالمجید نورتقانی - استادیار گروه معماری، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

پژوهش حاضر، به بررسی الگوی ژنوتایپی و چگونگی پیکره بندی فضایی مسکن بومی درنمونه روستایی داراب کلا میاندرودمازندران پرداخته است. در این پژوهش، فرض بر این است که پیکره بندی فضایی مسکن بر سیستم فعالیتها موثر می باشدو مسکن در جامعه مورد مطالعه دارای ژنوتایپ مشترکی هستند. این تحقیق از گونه پژوهش موردی با استفاده از روش تحقیق ترکیبی شامل روش های توصیفی تحلیلی و در نهایت استدلال منطقی می باشد. به این ترتیب موضوع پژوهش با استفاده از مشاهده و برداشت میدانی، مطالعات کتابخانه ای، مصاحبه و تهیه پرسشنامه و شبیه سازی به وسیله نرم افزار تخصصی نحو فضا و مقایسه تطبیقی، مورد بررسی قرار گرفته است. براساس یافته های این پژوهش، سیستم فعالیت ها و عوامل ناشی از آداب و رسوم و سنت های جامعه تاثیر مستقیم برپیکره بندی فضایی، عرصه های خانه دارند، انها قادر بر شکل گیری فضاهای خانه هستند. در واقع سازماندهی فضایی براساس فعالیت انسانها درفضا مانند زندگی روزمره، تعامل یا فقدان تعامل در گروه های اجتماعی معنی دار میشود و نه در افراد به صورت مستقل؛ یعنی رابطه میان پیکربندی، سیستم فعالیتها و اجتماع یک رابطه بین ساختار گروه انسانها و ساختار فضا است این فرایند متقابل، نه تنها به معماران در طراحی کمک می کند بلکه اطلاعات ژنوتایپی جامعه و ویژگی های معماری بومی در گذر زمان را نشان میدهد. همچنین با مطالعه پیکربندی فضا، به عنوان خصوصیات عناصر فضا، میتوان به چگونگی تعامل آن با ساختارهای اجتماعی، رفتارها و فعالیتهای کاربران دست یافت.

پیکره بندی فضایی، الگوی ژنوتایپی، مسکن بومی، نحوفضا، سیستم فعالیتها، داراب کلا