جمال الدین مهدی نژاد - دانشیار - گروه معماری، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران
روشنک ناصری اکبر - دانشجو - کارشناسی ارشد معماری، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران

چلیپا به عنوان یکی ازکهن ترین الگوهای هندسی باستانی، از اهمیت ویژه ای در هنر و معماری ایران برخوردار است. از سوی دیگر؛ دانش زمین پایی ضمن بررسی برخی از امواج ساطع شده از اعماق کره ی زمین، به مطالعه ی تاثیرات مضر و بیماریزای این امواج بر بدن انسان میپردازد. در این راستا معماری هندی واستو با محوریت بهره گیری از شکل و الگوی خاصی در معماری و مبتنی بر اصول و قوانین زمین پایی و در نهایت سلامت انسان میباشد. این چنین به نظر میرسد که تجلی اصول و قوانین معماری هندی واستو، در کهن الگوی معماری ایران، در قالب چلیپا ظهور نموده است، لذا میتوان اظهار داشت پیوندی قوی میان کهن الگوی ایرانی و اصول زمینپایی برقرار است. ضرورت تحلیل و بررسی پیوند میان این دو الگو، بازنمایی ارزشهای اصیل معماری ایرانی را در قالبی فراتر از فرهنگ های آیینیBمذهبی و ظواهر کالبدی آن بیان میدارد. پژوهش حاضر در دو مرحله شامل گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات میدانی و مطالعه منابع اسنادی صورت گرفته است که در وهله ی اول با رویکردی تحلیلی-تطبیقی به بررسی موجودیت فضایی و کالبدی اصول زمین پایی در معماری هندی واستو و تطابق آن با کهن الگوی ایرانی، پرداخته شده و در مرحله ی بعدی به مقایسه ی نحوه بهره گیری از کهن الگوی چلیپا در آیین ودایی هند و معماری ایرانی از منظر مختصات زمانی پرداخته شده است. نتایج حاصل از این روند مطالعاتی، ضمن تطابق الگوی اصول زمین پایی در معماری هر دو کشور هند و ایران؛ منشا این رویکرد در معماری را ایران باستان دانسته و ضمن بازشناسی اصالت مضامین اصلی در کهن الگوی ایرانی، به تداوم این الگو در راستای ارتقاء کیفیت زندگی و سلامت انسان تاکید مینماید.

چلیپا، زمین پایی، تنش ژئوپاتیک، معماری واستو، آتشکده های ساسانی، سلامت انسان.