اسماعیل نجفی - عضوهیئت علمی دانشکده علوم زمین گروه ژئومورفولوژی دانشگاه دامغان

هرساله رخداد بلایا و مخاطرات طبیعی، در اثر ساخت و ساز بیرویه انسانها و هجوم افراد به مناطق پرخطر و نادیده گرفتن حریم های طبیعی، باعث بروز و ایجاد بحران های فاجعه آمیز انسانی و اقتصادی می شوند. کشور ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی ویژه، در زمره کشورهای بلاخیز جهان قرار دارد و همواره در معرض مخاطرات طبیعی و ژئومورفولوژیک است . کلانشهر تهران به عنوان پایتخت کشور ما، با جمعیتی در حدود 12 میلیون نفر با قرارگیری در محدوده ارتفاعات وگسل ها، رودخانه ها و مسیل ها، مستعد بلایا و مخاطرات طبیعی و ژئومورفولوژیک متنوعی است. در این راستا، تحقیق حاضر با رویکردی توصیفی- تحلیلی به بررسی موضوع بلایای طبیعی و اثرات آن بر توسعه پایدار شهرها با تاکید بر کلانشهر تهران پرداخته است. نتایج بیان میکند که توسعه شهری کلانشهر تهران بر روی عناصر و لندفرمهای ژئومورفولوژیک(دامنه ها، مخروط افکنه ها و مسیلها و ...)، منجر به قرارگیری آن در حریم گسلها و خطر زلزله، مخاطرات دامنه ای(زمین لغزش)، سیلاب، فرونشست زمین و آلودگی منابع(آب، خاک و هوا) شده است. همچنین اینکه توسعه پایدار شهری و کاهش خطرات ناشی از بلایا و مخاطرات طبیعی، هرکدام پیش نیاز و مقدمه یکدیگر بوده و دارای ارتباط متقابل هستند. به طوری که رخداد بلایای طبیعی میتواند پیشرفت و دستاوردهای توسعه پایدار شهرها را به شدت به مخاطره انداخته و موجب خسارات جانی و مالی فراوان گردد و یا فعالیتها عمرانی و توسعه ای شهرها (در برخی موارد) میتواند زمینه ساز و منشا، رخداد بلایای طبیعی و یا تشدید اثرات و پیامدهای آنها گردد که نیازمند مطالعه و اقدام علمی با رویکردی سیستمی و بین رشته ای است.

بلایای طبیعی، مخاطرات ژئومورفولوژیک، توسعه پایدار، کلانشهر تهران.