الهام عصارکاشانی - دکترای پژوهش هنر، دانشگاه الزهرا، تهران
ابوالقاسم دادور - عضو هییت علمی دانشگاه الزهرا، تهران
خشایار قاضی زاده - عضو هییت علمی دانشگاه شاهد، تهران

تفال به فالنامه ها در سده شانزدهم/دهم در ایران و سپس در عثمانی، شیوه ای رایج ومحبوب برای پیشگویی بود و با نفوذ این رسم به دربارهای صفوی و عثمانی، در ابتدا شاهکارهایهنری ای همچون فالنامه طهماسبی و رونوشت آن در موزه توپ قاپی پدید آمد و در پی آن قلندرپاشا ، وزیر سلطان احمد اول عثمانی، فالنامه ای مصور گرد آورد و به او تقدیم نمود.در مقاله حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و بررسی و مقایسه قالب، محتوا و مضامینبه کاررفته در فالنامه سلطان احمد اول با فالنامه طهماسبی و نسخه های دیگر فالنامه های مصورصفوی، نشان داده شده است که سنت هنری فالنامه نگاری عصر اول صفوی هم از جنبه هایشکلی و ساختاری و هم از جنبه های مضمونی و محتوایی در فالنامه مصور عثمانی استمراریافته است یا دست کم هنرمندان عثمانی در پدیدآوردن فالنامه مصور برای سلطان احمد اول،به روشنی تحت تاثیر شیوه کار همکاران ایرانی خود بوده اند. تاثیر این امر تا حدی است که پیامشیعی مندرج در نسخه های صفوی فالنامه ها، در نسخه فالنامه سلطان سنی مذهب عثمانی نیزانعکاس یافته است. این اثرپذیری -با وجود اختلافات شدید مذهبی میان دو قدرت اسلامیسده شانزدهم/دهم- ممکن است حاکی از نوعی همگرایی و کاهش تنش میان دو سلطانبزرگ شیعه و سنی در آن روزگار بوده باشد.

فالنامه طهماسبی، فالنامه توپ قاپی، فالنامه درسدن، فالنامه سلطان احمد اول، دوران صفوی و عثمانی، سنت هنری فالنامه نگاری