فاروق طولی - دانشجوی دکتری، تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تاکستان، تاکستان، ایران
نصراله پورمحمدی املشی - دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، قزوین، ایران
بشری دلریش - استادیار گروه تاریخ، دانشگاه اراک، اراک، ایران
طهماسب طالبی - استادیار گروه مدیریت، موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی بصیر، قزوین، ایران

ورود طب مدرن به ایران در عصرقاجار را می توان سراغاز مرحله جدیدی در تاریخ پزشکی کشوربه حساب آورد. چرا که مواجهه طب طنتی ایرانی با شیوه های نوین غربی در این دوره، موجب بروز تغییراتی گسترده در روند پیشین آن شد. مقاله حاضر بر آن است تا بنا بر لزوم شناخت هر چه بیشتر از تحولات این عصر، به مطالعه عوامل و نتایج حاصل از ورود طب مدرن به جامعه قاجاری بپردازد و همچنین تاثیر این تحول را بر اسناد تصویری پزشکی به جای مانده از آن مورد بررسی قرار دهد. داده های این نوشتار از منابع دست آول کتابخانه ای به دست آمده و با شیوه توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است. در نهایت از مجموعه بررسی های انجام شده چنین به دست آمد که عواملی همچون علاقه شاهان قاجاری به استخدام طبیبان خارجی، نتایج مثبت خدمات طب مدرن و آموزش های پزشکی به شیوه ی نوین در مدرسه دارالفنون سبب تحولاتی در پزشکی ایران شد که مصداق آن را در تدریس تشریح، تعمیم آبله کوبی، ایجاد شورای بهداشتی، لزوم تصدیق داشتن پزشکان، ایجاد بیمارستان های نوین و تحول در داروسازی مشاهده می کنیم. تولید کتب پزشکی نیز از این تحول دور نماند. به ویژه با تاسیس دارالفنون و رونف فن چاپ، تولید نسخه های مصوری مانند انوار ناصریه، جواهر التشریح و ضیاء العیون صورت گرفت. هدف از تولید این کتب ارایه تصویری واقع گرایانه به شیوه اروپایی، برای آشنایی شاگردان با مفاهیم طب نوین به ویژه آناتومی بدن انسان بود که با آغاز تشریح به شیوه مدرن توجه خاصی به آن معطوف می شد.

طب مدرن، علم پزشکی، قاجار، دارالفنون، نسخه های مصور