علیرضا بلندنظر - دانشجوی دکتری، گروه گیاه پزشکی، پردیس دانشگاهی، دانشگاه گیلان | پژوهشگر مرکز تحقیقات گیاهان دارویی باریج کاشان
محمد قدمیاری - دانشیار، گروه گیاه پزشکی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان
محمدرضا معمارزاده - پژوهشگر، مرکز تحقیقات گیاهان دارویی باریج کاشان
جلال جلالی سندی - استاد، گروه گیاه پزشکی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان

برخی اسانس ها و عصاره های گیاهی دارای خواص حشره­کشی مطلوبی علیه سفیدبالک پنبه می باشند. در این مطالعه سمیت اسانس­های رزماری، نعناع فلفلی، اکالیپتوس و عصاره آویشن باغی فرموله شده به­صورت جداگانه در تویین80 و به شکل نانوامولسیون روی پوره­های سن دو سفیدبالک پنبه بررسی گردید. آزمون­های زیست سنجی به­روش غوطه ورسازی برگ­های حاوی پوره سن دو انجام و مقادیر LC50 تخمین زده شد. مقادیر LC50  اسانس­های رزماری، نعناع فلفلی، اکالیپتوس و عصاره آویشن باغی در تویین80 به ترتیب 4198، 3925، 4312، 9626 و میزان LC50­­  نانوامولسیون اینترکیبات به­ترتیب 2759، 2987، 3189، 5659 میلی لیتر بر لیتر به­دست آمد. نتایج نشان داد که نانوامولسیون اسانس های رزماری و نعناع فلفلی بیشترین سمیت را روی پوره­های مذکور دارند. همچنین در این تحقیق اثرات مخلوط اسانس­ها و عصاره گیاهی فرموله شده روی برخی تغییرات بیوشیمیایی و آنزیمی سفیدبالک پنبه در حشرات تیمارشده با غلظت LC50 تیمار T1 (امولسیون ترکیب شده از سه اسانس­ و عصاره فوق)، تیمار T2 (امولسیون بر پایه عصاره آویشن باغی) و تیمار T3 (امولسیون ترکیب شده از سه اسانس فوق­) اندازه­گیری شد. نتایج نشان داد که فعالیت آنزیم های استرازی و گلوتاتیون اس- ترانسفرازی تحت تاثیر تیمارهای T1، T2 وT3  افزایش یافت؛ درصورتی­که میزان فعالیت آنزیم استیل کولین استراز تغییر معنی داری را نشان نداد. میزان ذخایر انرژی (چربی، کربوهیدرات و پروتئین کل) در تیمار T1 وT3  نسبت به تیمار T2 و شاهد، کاهش معنی داری داشتند؛ هرچند که میزان گلیکوژن کل تغییر معنی داری را بین تیمارها و شاهد نشان نداد. بنابراین تیمارهای T1  و T3، با القای سم زدایی در برخی از آنزیم های سم زدا و کاهش بعضی از ذخایر انرژی، اثر بیشتری را روی پارامترهای بیوشیمیایی پوره های سن دو سفیدبالک پنبه نشان می دهند.

آنزیم, اسانس, نانوامولسیون, حشره کش گیاهی, سفیدبالک پنبه