مرضیه اتحادپور - دانشجوی سابق دکتری، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
محمدرضا فتاحی مقدم - استاد، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
ذبیح اله زمانی - استاد، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
بهروز گلعین - دانشیار، پژوهشکده مرکبات و میوه های نیمه گرمسیری، رامسر، ایران

 جهت ارزیابی فیزیولوژیک پاسخ به تنش شوری، برخی از دانهال­های مرکبات مهم موجود در کلکسیون موسسه تحقیقات مرکبات رامسر و داراب (28 ژنوتیپ) شامل ژنوتیپ­های تجاری متحمل و حساس (کلئوپاترا ماندارین و ترویر سیترنج) در سه سطح، 0، 40 و 90 میلی­مولار شوری به­صورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه بررسی شدند. هشت ماه پس از جوانه­زنی دانهال­ها، تیمارهای شوری به­مدت 12 هفته اعمال شد. در این پژوهش صفات فیزیولوژیک از جمله مقدار کلروفیل های a و b، تجمع پرولین، پراکسید شدن لیپیدها، فعالیت آنزیم­های سوپراکسید دیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز و کاتالاز، میزان پروتئین کل و عملکرد کوانتومی فتوسیستم II مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج حاصل از مطالعه صفات فیزیولوژی نشان داد که تنش شوری باعث کاهش در کلروفیل­های a و b، میزان پروتئین کل، عملکرد کوانتومی فتوسیستم دو، فعالیت آنزیم­ آسکوربات پراکسیداز و فعالیت آنزیم کاتالاز در ژنوتیپ­های مورد مطالعه شد. در این مطالعه محتوای پرولین، غلظت مالون­دی­آلدهید و همچنین میزان فعالیت آنزیم سوپراکسیددیسموتاز تحت تنش شوری افزایش یافتند. ژنوتیپ های G8، G44 (نارنج)، G19، G25 و G42 (اترج) در صفات متعدد، از جمله محتوای کلروفیل، میزان پراکسید شدن لیپیدها، محتوای پرولین و فعالیت آنزیم­ها در وضعیت بهتری قرار داشتند و به عنوان ژنوتیپ­های برتر معرفی می­شوند. ژنوتیپ G8 در بعضی از صفات، حتی از رقم کلئوپاترا نیز بهتر بود. می توان این ژنوتیپ­ها را به عنوان متحمل یا نیمه­متحمل به شوری برای پژوهش­های بعدی و یا برای مقاصد کاربردی مورد توجه قرار داد.

آنزیم های آنتی اکسیدان, ژنوتیپ متحمل, کلئوپاترا ماندارین, کلروفیل, مالون دی آلدهید