میترا رازی - دانشجوی سابق دکتری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
محمداسماعیل امیری - استاد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
رضا درویش زاده - استاد، گروه اصلاح و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
حامد دولتی بانه - دانشیار پژوهشی، بخش تحقیقات باغبانی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه، ایران

انگور یکی از مهمترین محصولات باغی است که به­دلیل ارزش اقتصادی و غذایی آن به­طور گسترده کشت می­شود. به­منظور دست­یابی به ارقام جدید با عملکرد بالا و صفات کیفی بهتر، شناسایی ارقام موجود ضروری است. برخی از گونه­های وحشی انگور در معرض فرسایش ژنتیکی قرار دارند؛ لذا تعیین تنوع ژنتیکی ارقام و ژنوتیپ­های وحشی انگور به­منظور توسعه برنامه­­های اصلاحی آینده انگور دارای اهمیت بالایی می­باشد. در این تحقیق تنوع ژنتیکی 75 رقم و ژنوتیپ­های وحشی انگور (Vitis vinifera L.) با استفاده از 17 نشانگر ISSR مورد بررسی قرار گرفت. در مجموع 132 باند با استفاده از 17 نشانگر ISSR تولید شد که از این تعداد 75 باند (58/57%) چند­شکل بودند. تعداد باندهای چندشکل از 2 در آغازگر UBC873 تا 7 در آغازگز UBC836 متغیر بود. تعداد آلل­های موثر (Ne) از 72/1 در آغازگر UBC880 تا 18/1 در آغازگر UBC873 متغیر بود. محتوای اطلاعات چندشکل (PIC) آغازگرها  بین 42/0 در آغازگر UBC880 و 14/0 در آغازگر UBC873 با میانگین 32/0 برآورد شد. گروه­بندی ژنوتیپ­ها به­روش تجزیه خوشه­ایی بر اساس ماتریس تشابه Dice و با استفاده از الگوریتم Complete ارقام مورد مطالعه را در چهار گروه قرار داد. بیشترین تشابه ژنتیکی (73/0) بین ارقام جیغ­جیغا و بلک­سیدلس و همچنین بین آلفونسو و بلک­سیدلس و کمترین تشابه ژنتیکی (11/0) بین ارقام دسترچین و لعل­سیاه مشاهده گردید. بر اساس شاخص شباهت ژنتیکی Nei، بیشترین فاصله ژنتیکی مربوط به جمعیت­های خارجی و وحشی بود. آنالیز واریانس مولکولی تنوع درون جمعیت­ها و بین­جمعیتی را به­ترتیب 61 درصد و 39 درصد از کل تنوع نشان داد.

تنوع ژنومی, تجزیه خوشه ای, نشانگرهای مولکولی