ستار دریلی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
حمید حسن پور - استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
علیرضا فرخزاد - استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه

این پژوهش به منظور ارزیابی و مقایسه 20 نژادگان زالزالک از چهار گونه مختلف، برای شناسایی و معرفی نژادگان­های برتر به لحاظ میوه شناختی در استان آذربایجان غربی انجام شد. صفاتی مانند رنگ و اندازه میوه، وزن میوه، طول دم میوه، طول و عرض برگ، طول دم برگ، وزن، طول و عرض بذر، سفتی میوه اندازه­گیری شدند. بزرگ ترین میوه­ها در گونه Crataegus azarolus و کوچک ترین میوه ها در گونه­های C. monogyna و C. aplosangouaineaمشاهده شد. صفات مرتبط با برگ از جمله طول و عرض برگ همبستگی معنی­داری با صفات مرتبط به میوه مانند وزن، اندازه میوه و طول و عرض بذر داشتند. پنج عامل اصلی بر پایه تجزیه به عامل­ها، نزدیک به 11/89 درصد از واریانس کل را توجیه کردند. در تجزیه خوشه­ای به روش وارد (Ward)نژادگان­های زالزالک به سه گروه اصلی تقسیم شدند. نژادگان­های مربوط به گونه C. azarolus var azarolus و چندین نژادگان نیز از گونه C. aplosangouaineaدر گروه نخست قرار گرفتند که بالاترین سفتی میوه و شمار بذر بیشتری داشتند. در گروه دوم نژادگان­های گونه C.azarolus قرار دارند که طول، عرض و وزن میوه بالاتری داشت. در گروه سوم نیز نژادگان­های گونه C. monogyna و چندین نژادگان نیز از گونه C. aplosangouaineaجای گرفتند که صفات چگالی میوه، طول برگ و شاخص a* در جداسازی این گروه نقش مهمی داشتند. نتایج نشان داد، گروه­بندی تا حدودی از الگوی توزیع گونه­ای نژادگان­ها پیروی می­کند. نتایج به دست آمده را می­توان در برنامه­های بهنژادی و معرفی رقم در زالزالک به کار برد.

تجزیه به عامل ها, تجزیه خوشه ای, رنگ میوه, همبستگی صفات