رقیه خوش آمد شورجه - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
حمید حسن پور - استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه

بررسی و ارزیابی ویژگی های موهای وحشی در برنامه­های بهنژادی و معرفی رقم های مناسب برای شرایط آب و هوایی خاص اهمیت بسیار زیادی دارد. هدف از این پژوهش، ارزیابی و شناخت بهتر ویژگی­های نژادگان (ژنوتیپ)­های موهای وحشی استان آذربایجان غربی به منظور کاربرد آن ها در برنامه­های بهنژادی است. بیست نمونه­ از مناطق پیرانشهر و سردشت این استان گردآوری شده و صفات فیزیکوشیمیایی مختلفی مربوط به خوشه، خوشه­چه، حبه و بذر و ظرفیت پاداکسندگی کل اندازه­گیری شدند. نتایج نشان داد، تنوع بالایی در برخی از صفات مانند طول و عرض خوشه و وزن خوشه وجود داشت.دامنه ظرفیت پاداکسندگی گوشت، پوست و بذر در نژادگان­های مورد بررسی به ترتیب از 53/15 تا 53/71، 36/7 تا 96/84 و 71/8 تا 64 درصد متغیر است. صفات مرتبط با خوشه از جمله طول­ خوشه و عرض ­خوشه همبستگی مثبت و معنی­داری با صفات مرتبط با حبه مانند طول، عرض، وزن و اندازه حبه داشتند. یازده عامل اصلی نزدیک به 97/79 درصد از واریانس کل را توجیه کردند. در تجزیه خوشه­ای به روش Wardنژادگانهای موهای وحشی در سه گروه اصلی تقسیم شدند. نژادگان­های موجود در گروه اول بیشترین میانگین صفات وزن گوشت، ضخامت پوست، هیو، کروما، TA و pHآب میوه را داشتند. صفات طول و عرض­ حبه، طول دم ­حبه، شمار بذر، L* و a* نیز در جداسازی گروه دوم نقش مهمی داشتند. نژادگان­های موجود در گروه سوم میانگین صفات شمار خوشه ­فرعی و طول خوشه بالاتری داشتند. نتایج به دست آمده از این بررسی می­تواند در کارهای به نژادی و معرفی رقم در مو بسیار سودمند باشد.

تجزیه به عامل ها, تجزیه خوشه ای, ضریب تنوع, همبستگی