نادر حیدری - عضو هیئت علمی آبیاری (استادیار پژوهشی) موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاو
nrheydari@yahoo.com

تفویض اختیارات، انتقال مدیریت آبیاری (IMT) و واگذاری مدیریت و سرپرستی سیستم های آبیاری از بخش دولتی به گروه های مصرف کننده آب و یا سایر مصرف کنندگان ذینفع گرایشی است که در بحث مدیریت آبیاری بیشتر کشورهای جهان در حال جریان است. انگیزه برای این تغییرات بیشتر از سوی دولت ها است.اهداف اصلی دولت ها در این زمینه تا حد امکان کاه شاختیارات و هزینه های جاری سیستم های آبیاری، با کاهش یا قطع یارانه ها، دریافت مخارج خدمات آبیاری و تفویض وظایف بهره و نگهداری (O&M) سیستم به زارعین و در نهایت استقلال مالی سیستم های آبیاری از طریق دریافت های مالی از کشاورزان می باشد. برنامه های انتقال مدیریت آبیاری می تواند از پائین ترین سطح آن یعنی دریافت هزینه خدمات آبیاری به زارعین تا بالاترین سطح آن یعنی واگذاری کامل شبکه های آبیاری و خصوصی سازی و فروش سیستم های آبیاری به کشاورزی اعمال گردد. بنابراین این گونه برنامه ها بسته به شرایط محلی و فشارها و اعمال نفوذهای خارجی می تواند در اهداف و انواع خود متغیر و متنوع باشند. براساس شواهد، نتایج و اثرات برنامه های IMT اکثرا مثبت بوده است. با این وجود نمی توان گفت که این برنامه ها به اهداف خود به صورت کامل نایل آمده اند زیرا تغییرات در مدیریت ممکن است اثرات موفقیت آمیزی بلافاصله بعد از اعمال برنامه و تفویض اختیارات، از خود ناشن ندهد. در طی سال های اولیه بعد از تفویض اختیارات مدیریتی، که می توان آن را در دوره آموزش و فراگیری مدیریت نیز نامید، نوساناتی در تاثیرات وجود داشته و سیستم ها ممکن است نقصان هایی را از خود نشان دهند. علاوه بر این اکثر برنامه های IMT در سال های اخیر به اجرا در آمده و برای قضاوت واقعی در زمینه تاثیرات این گونه برنامه ها باید اندازه گیری و مشاهدات لازم برای مدت زمان طولانی و کافی ادامه یابد. کاربرد موفقیت آمیز برنامه های IMT و پایداری آنها به شرایط، فرآیندها و عوامل لازم نیاز دارد. از میان این عومل مشارکت زارعین در طی فرایندد انتقال مدیریت، امنیت شعغلی کارکنان دولتی، نظارت و دخالت دولت و کمک های لازم بعد از اعمال برنامه، وجود نهادها و تشکیلات میان استفاده کنندگان از برنامه از عوامل و شرایط مهمی هستند که باید توسط دولتمردان در این گونه برنامه ها در نظر گرفته شوند.