لیدا ایواللهی - گروه زیست شناسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
محمد تقی احدی - گروه زیست شناسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
محمود صحرائی - بخش تحقیقات علوم دامی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران

زمینه مطالعه: برای حذف آنتی­بیوتیک­ها از صنعت پرورش طیور، یافتن جایگزین­هایی مناسب برای بهبود صفات تولیدی و سلامتی پرنده امری ضروری است. در این میان، ترکیبات و مواد افزودنی با منشاء طبیعی یکی از بهترین گزینه­ها در این رابطه محسوب می­شوند. هدف: بررسی تاثیر کاربرد هیومات سدیم و پروبیوتیک و برهمکنش آن­ها در تغذیه جوجه­های گوشتی روی شاخص­های عملکردی، خصوصیات لاشه، فراسنجه­های مورفولوژیکی روده و ایمنی در جوجه­های گوشتی بود.  روش کار: برای این منظور از 336 قطعه جوجه گوشتی جنس نر سویه راس 308 از سن 1 الی 42 روزگی در قالب طرح کاملا تصادفی  به صورت فاکتوریل3×2  در 4 تکرار 14 قطعه­ای استفاده به­عمل آمد، دو فاکتور آزمایشی شامل هیومات سدیم (حامی دام) در سه سطح صفر، 35/0 و 45/0 و پروبیوتیک در دو سطح صفر و 02/0 درصد جیره غذایی بود. نتایج: نتایج نشان داد که ضریب تبدیل غذایی تحت تاثیر اثرات اصلی افزودن هیومات سدیم و پروبیوتیک در دوره­های آغازین و رشد قرار ندارد (05/0P> ). لیکن ضریب تبدیل غذایی کل دوره، وزن زنده پایان دوره و شاخص تولید در تیمار دریافت کننده هیومات سدیم به میزان 35/0 درصد  جیره بهتر از سایرین بود (05/0> P). وزن نسبی لاشه در تیمارهای دریافت کننده پروبیوتیک و هیومات سدیم نسبت به گروه شاهد از لحاظ آماری بیشتر بود و از میزان چربی حفره بطنی کمتری نسبت به شاهد برخوردار بودند (05/0> P).  هم­چنین وزن نسبی روده در گروه دریافت کننده پروبیوتیک و هیومات سدیم از لحاظ آماری کمتر از گروه شاهد بود (05/0> P).  ولی وزن نسبی سایر اندام­های داخلی تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نداشت (05/0P> ). بیشترین میزان تیتر در واکنش به SRBC و ایمنوگلوبولین نوع G در تیمارهای دریافت کننده جیره حاوی 45/0 درصد هیومات سدیم  و 02/0 درصد پروبیوتیک حاصل گردید (05/0> P). نتیجه گیری نهایی: استفاده از سطوح  35/0 درصد هیومات سدیم و 02/0 درصد  پروبیوتیک در جیره غذایی جوجه­های گوشتی باعث بهبود عملکرد رشد، خصوصیات لاشه و فراسنجه­های مورفولوژیکی روده می­گردد.

هیومات سدیم, پروبیوتیک, جوجه گوشتی, عملکرد, ایمنی, مورفولوژی روده