حسن مرادی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب مدیردفتر مدیریت مصرف و کاھش اب بدون درآمد شرکت اب و فاضلاب خراسان جنوبی
محمد اکبری - استادیار گروه مهندسی عمران، دانشگاه بیرجند

گسترش و فراوانی داده های شبکه توزیع در شهرها و پیچیدگی های فنی و بهره برداری شبکه های توزیع آب شهری باعث گردیده تا بهره برداران و متولیان در جهت بکارگیری و استفاده از روش های نوین بهره برداری وتلفیق آن با نرم افزارهای توسعه اطلاعات مکانی گام بردارند. با توجه به سیاستهای شرکت های آب و فاضلاب در جهت کاهش میزان هدررفت آب در شهرها و کاهش هزینه های بهره برداری، هرساله شرکت های آب و فاضلاب اقدامات متعددی را در خصوص کاهش میزان هدررفت فیزیکی (واقعی) شبکه های توزیع آب انجام می دهند. انجام فعالیت های هدفمند و همگرا نیازمند شناخت کامل وضعیت موجود شبکه و تاسیسات مرتبط است. استفاده از یک سیستم اطلاعات جغرافیایی قوی همانند ArcGIS تا بتواند به عنوان یک ابزاری مطمئن اطلاعات مربوط به بهره برداری و نگهداری شبکه موجود را گردآوری کرده تا براساس آن بتوان بهترین تصمیم رااتخاذ نمود، همواره احساس می گردد. در این پژوهش اثر بخشی نرم افزار ArcGIS و تصمیم سازی آن در انجام فعالیت های هدفمند مربوط به کاهش هدررفت شامل تهیه نقشه های هم فشار به منظور تعیین شاخص های وضعیت شبکه، تحلیل و رفع حوادث تکراری شبکه اصلی و انشعابات ، نشت یابی و رفع نشت انشعابات اثر بخشی آن در زون D شهربیرجند مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان دهنده کاهش متوسط مینیمم(حدود 22 لیتر برثانیه) خروجی مخزن منطقه مورد مطالعه در ماه های مختلف سال های 95و96 و برابر با حدود 435000مترمکعب کاهش ورودی آب به شبکه توزیع منطقه می باشد.این مقدار برابر کاهش میزان برداشت آب از منابع زیرزمینی است که با توجه به بحران آب قابل اهمیت بوده و همچنین باعث کاهش هزینه های استحصال، انتقال وذخیره سازی در فرآیند آبرسانی به منطقه می گردد.

شبکه های توزیع آب، هدررفت آب، نشت یابی، ArcGIS