علی مصطفائی - دانشجوی دکتری روانشناسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
حسین زارع - استاد، گروه روانشناسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
احمد علی پور - استاد، گروه روانشناسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
والی الله فرزاد - دانشیار، گروه روانشناسی عمومی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز، تهران، ایران

مقدمه: هدف این پژوهش مقایسه اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر مدل فرانظری و فراشناخت درمانی بر کنترل فکر و کاهش درد در بیماران مبتلا به درد مزمن بود. روش: این پژوهش از نوع نیمه­آزمایشی و با طرح پیش­آزمون و پس­آزمون با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش شامل همه بیماران مبتلا به درد مزمن بالای 30 سال بود که در سال 1394 به مراکز درمانی تحت پوشش بیمارستان دکتر قلی پور بوکان مراجعه کردند. از میان مراجعه­کنندگان به این مراکز 105 بیمار واجد ملاک­های ورود به صورت تصادفی در گروه­های آزمایش و گروه کنترل قرار گرفتند. گروه­های آزمایش هشت جلسه ی 90 دقیقه­ای دریافت نمودند. برای جمع­آوری داده­ها از مقیاس درد مک­گیل و کنترل فکر  ولز و دیوس استفاده شد. یافته­ها: نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیری نشان داد بین سه گروه در نمرات پس­آزمون کنترل فکر و کاهش درد تفاوت معنی­داری وجود داشت. نتایج آزمون تعقیبی بیانگر اثربخشی بیشتر و پایدارتر مدل فرانظری نسبت به مدل فراشناختی هم در پس­آزمون و هم پیگیری دو ماهه بر کنترل فکر و کاهش درد بود. نتیجه­گیری: برحسب نتایج حاصل از این پژوهش مداخله فرانظری کنترل فکر و کاهش درد بیماران مبتلا به درد مزمن را بیشتر افزایش داد. بنابراین متخصصان بهداشت روانی می­توانند از این درمان جهت ارتقا کنترل فکر و کاهش درد بیماران استفاده کنند.

درمان شناختی مبتنی بر مدل فرانظری, فراشناخت درمانی, کنترل فکر, درد, بیماران مبتلا به درد مزمن