محمدرضا رحیم نژاد - عضو یئت علمی ، گروه فیزیولوژی دانشگاه ازاد اسلامی واحد کرج
راضیه چناری - مرکز درمان و مشاوره، دانشگاه فنی و حرفه ائی استان قزوین

میدانهای الکترومغناطیسی (EMFs)، از طریق ایجاد اختلال در NADH اکسیداز متال شده به غشای میتوکندریایی باعث تحریک تولید (ROS) یا گونه ای فعال اکسیژن می شود. ROS بر روی PKC، هیستون کیناز، پروتئین های DNA, HSP و فرایند آپوپتوز تاثیر دارد پروتئین شوک حرارتی (HSP) در پاسخ به تشعشعات الکترومغناطیسی و ROS افزایش می یابد امواج الکترومغناطیسی قادرند، با مکانیسم های مختلف، اثراتی در فعالیت ناشی ازلیزوزوم ها ایجاد کنند و افزایش انتشارمحتوای این لیزوزوم ها، که آنزیم های هیدرولیز کننده هستند، باعث آپوپتوز می شوند علاوه بر نشت غشای پلاسمایی وتغییر در موستاز کلسیم ، مکانیسم ای دیگر از قبیل شکل گیری رادیکال ای آزاد و استرس اکسیداتیو (OS) در این فرایند ، توانایی ایفای نقش دارند.با تابش میدان الکترومغناطیسی، میتوکندری ها به عنوان محل اصلی تولید گونه های فعال اکسیژن (ROS)، عمل می کنند. تحقیقات نشان داده اند که تحت تاثیر تابش کوتاه مدت میدان امواج الکترومغناطیسی ، افزایش فعالیت ناشی از NADH اکسیداز میتوکندریایی، به میزان قابل توجهی اتفاق می افتد. افزایش محصولات ناشی از گونه های فعال اکسیژن (ROS)، همراه با یک کاهش قابل توجه در فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی، به دلیل اثرات امواج الکترومغناطیسی ، منجر به استرس اکسیداتیو می شود. استرس اکسیداتیو، عوارض مخرب فراوانی بر روی سلول ها دارد. از جمله : پراکسیداسیون لیپیدی، دناتوره شدن پروتئین ها و آسیب به DNA. زنجیره ی تنفسی میتوکندریایی، یک بخش عظیم برای تولید رادیکال ای سوپراکسید ((H(2)O(2), O(2) است این احتمال وجود دارد که EMFs از طریق تولید مقادیر زیادی از رادیکال های ROS، بر غشای میتوکندریایی موثر باشد. EMFs متابولیسم ROS را از طریق افزایش تولیدات حاصل از ROS یا به وسیله ی کاهش فعالیت ناشی از آنزیم ای آنتی اکسیدان بر هم میزند. واضح است که ایجاد چنین تغییراتی وابستگی زیادی به اکسیژن دارد و درعین حال، مستعد اثرات سمی ناشی از واکنش متابولیت های اکسیژن و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و افزایش در میزان تولید ROS می باشد. انواع واکنش ای اکسیژن از قبیل آنیون های سوپراکساید ((-)O) رادیکال های هیدروکسیل (-)OH)، پراکسیدهیدروژن ((H(2)O(2)در این فعالیت دخالت دارند.

پرتو الکترومغناطیسی، استرس اکسیداتیو، میتوکندری، گونه ای فعال اکسیژن، NADH اکسیداز، سوپراکساید، پراکسیداسیون لیپیدی، دناتوره شدن پروتئین ها، آسیب به DNA