فروغ معیری - کارشناس ادبیات نمایشی دانشگاه دامغان
علیرضا خوشنویس - استادیار دانشکده هنر دانشگاه دامغان

این مقاله جهت بررسی میزان وفاداری بهرام بیضایی به اصل داستان در شاهنامه تنظیم شده است. فیلم نامه سیاوش خوانی بهشکلی نوشته شده است که قابل اجرا به عنوان یک نمایشنامه نیز باشد ودر واقع برای بررسی میتوان آن را به دو بخش فیلم نامه ای ونمایشنامه ای تقسیم کرد. بخش فیلم نام های آن شامل زندگی مردم چند آبادی می شود که قصد برگزاری یک آیین هرساله برای برکتمحصولات کشاورزی دارند، در این بخش همه اجزای متن به شکل فیلم نامه است، و بخش دوم که بخش نمایشنامه ای آن استمربوط به زمان اجرای آیین براساس داستان سیاوش در شاهنامه می شود که ساختار متن، اجرا وحتی دیالوگ های آن نیز علاوه برکهنشدن متناسب با موضوع آیین، نمایشنامه ای نیز می شوند. بیضایی با هنرمندی تمام جزئیاتی را به داستان سیاوش در فیلم نامه جهتنمایشی و منطقی کردن آن افزوده است که بسیاری از نقاط مبهم وسوال برانگیز شاهنامه را برطرف می کند.علاوه بر موارد ذکر شده در فیلم نامه تاثیراتی نیز از آیین های سیاوش خوانی وتعزیه به چشم می خورد که تقدس وبی گناهی سیاوشرا درحد معصومین واقعه کربلا نشان می دهد، مثل تشنه لب کشته شدن سیاوش که مارا به یاد تشنه لب شهید شدن امام حسین (ع)ویاران ایشان در کربلا می اندازد.وسرانجام هدف از نگارش این مقاله نشان دادن موجه بودن یا نبودن برخی رخدادها در شاهنامه نیست بلکه این پژوهش به بررسیتوانایی، تلاش ودقت بهرام بیضایی در جهت نمایشی کردن داستان سیاوش برای اجرا می پردازد. چرا که شاهنامه بر اساس اساطیروافسانه ها به نظم در آمده است و غیرمنطقی بودن رخدادها در افسانه ها امری طبیعی است. اما به گفته بیضایی نمایش نمایش است وشخصیت می طلبد.

سیاوش، بهرام بیضایی، آیین، نمایشنامه، شاهنامه