صمد محمدی - کارشناس ارشد برنامه ریزی درسی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.
عباس شکاری - عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.
سیداحمد مدنی - عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.

هدف این پژوهش آسیب شناسی آموزش به زبان فارسی بر اساس دیدگاه برنامهٔ درسی چند فرهنگی و مسائل دوزبانگی است. پژوهش از نوع طرح های تحقیق به روش آمیختهٔ (ترکیبی) و با رویکردی تشریحی است و ازنظر هدف کاربردی است. جامعهٔ آماری شامل 160 دبیر و 4023 دانش آموز و نمونه آماری آن 113 دبیر و 354 دانش آموزان دبیرستانی کردزبان شهرستان سنقر و کلیایی است که به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و بر اساس جدول کرجسی و مورگان انتخاب شده اند. ابزار پژوهش: الف) پرسشنامهٔ محقق ساخته برای بررسی دیدگاه دانش آموزان و دبیران (شامل 21 گویهٔ بسته پاسخ) در مورد آسیب های فرهنگی، دانشی، نگرشی و توانشی است. ب) مصاحبه انفرادی نیمه ساختاریافته با 20 نفر از مسئولان آموزشی و پرورشی و دبیران نمونه که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. اعتبار پرسشنامه بر اساس ضریب آلفای کرونباخ برای دبیران 75/0 و برای دانش آموزان 76/0 برآورد گردید و روایی صوری و محتوایی پرسشنامه و سوالات مصاحبه با نظر کارشناسان و اساتید گروه علوم تربیتی در حد مطلوب ارزیابی شد. در تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی (جدول فراوانی، میانگین، درصد فراوانی و آزمون T تک نمونه ای) استفاده شد. یافته ها نشان داد که آموزش به زبان فارسی، یادگیری دانش آموزان را در حیطه های دانشی، نگرشی و توانشی با اختلال روبه رو کرده و در مسائل فرهنگی باعث دور شدن دانش آموزان از هویت فرهنگی و بی توجهی به زبان مادری شده است. تحلیل داده ها نیز نشان داد که بیشترین آسیب های یادگیری به ترتیب معطوف به حوزه دانشی، نگرشی و توانشی است؛ بنابراین برای کاستن این آسیب ها در دانش آموزان دوزبانه و برقراری عدالت آموزشی شایسته است برنامهدرسی چندفرهنگی در نظام آموزشی اجرا شود.  

کلیدواژه ­ها: آسیب شناسی, برنامه درسی چندفرهنگی, توانشی, دانشی, دوزبانه, زبان مادری, نگرشی