محمدرضا عطاری - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
حسین مرادی شهربابک - استادیار، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
غلامعلی نهضتی - استادیار، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
محمد حسین بنابازی - استادیار، موسسه تحقیقات علوم دامی کشور، کرج، ایران

این پژوهش با هدف مطالعه پروفایل بیان ژن و تعیین ژن های شاخص در تمایز و تکامل ملکه، نر و کارگر با مقایسه تفریقی آن ها در سن 5 لاروی یا همان سن تمایز انجام شد. لذا ترانسکریپتوم (توالی کل mRNA) 15 نمونه از زنبور عسل نژاد ایتالیایی (A. m. ligustica) شامل 5 زنبور نر، 5 کارگر و 5 ملکه از طریق همردیفی و مکان­یابی خوانش­های RNA-Seq بر روی ژنوم مرجع زنبور عسل نسخه Amel_4.5 مرتب شد. سپس آنالیز بیان افتراقی ژن صورت گرفت و در نهایت 15962 ژن و 31297 ایزوفرم بر روی ترانسکریپتوم این نمونه ها مشخص شد و نهایتا 465 ژن با بیان متفاوت بین تیمارهای نر و ملکه، 495 ژن بین تیمارهای کارگر و ملکه و 764 ژن بین تیمارهای نر و کارگر بود (000005/0p<)، (0001/0p<) و بیشترین تفاوت بیان ژنی بین تیمارهای کارگر و نر، ژن های GB45614 و GB42053 با لگاریتم 2 fold change به ترتیب با مقادیر 10- و 5/11 به دست آمدند و در مقایسه تیمارهای نر و ملکه ژن های GB45614 و GB48020 به ترتیب با مقادیر 7/11 و 8/11 و در مقایسه تیمارهای ملکه و کارگر ژن های GB43508 و GB42053 به ترتیب با مقادیر 6/6 و 9- با بیشترین تفاوت بیان ژنی مشاهده شدند. آنالیز ماهیت ژن (GO) و مسیرهایی که در آن­ها درگیر هستند نشان داد، که بررسی دقیقی و جامعی بر روی تعداد زیادی از این ژن ها انجام نشده است، ولی تعداد زیادی از این ژن های شاخص در مقایسه تیمارهای: ملکه و نر مرتبط با اجزای ساختاری و جدایی ناپذیر غشا، پردازش متابولیکی کیتین، بازدارنده های تریپسین، فعالیت گیرنده گاسترین، باندشونده با هورمون جوانی، پاسخ های دفاعی نسبت به باکتری ها، پروتئین های کوتیکول شفیره هستند درصورتی که در مقایسه ژن های شاخص متمایز در تیمارهای ملکه و کارگر مرتبط با مسیرهای متابولیکی، متابولیسم داروها و سایر آنزیم­ها، متابولیسم لیپیدها، باندشونده با نوکلئیک اسید، انتقال دهنده کلسترول داخل سلولی، پردازش های متابولیکی کیتین، بیوسنتز یوبیکینون و سایر ترپنوئید کینون ها و ژن های متمایز در مقایسه کارگر و نر مرتبط ا اجزای ساختاری و جدایی ناپذیری از غشای متابولیسم و انتقال آمینو اسیدها، باند شونده با یون کلسیم، باندشونده با فلز یون، انتقال دهنده کلسترول کیتین درون سلول، متابولیسم بودند.

بیان افتراقی ژن, ترانسکریپتوم, زنبورعسل, ماهیت ژن, RNA-Seq