مهران جمشیدیان قلعه سفیدی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، گروه علوم دامی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
فاطمه شیرمحمد - استادیار، گروه علوم دامی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
مرتضی مهری - استادیار، گروه علوم دامی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

به منظور مطالعه تاثیر منابع منگنز به شکل سولفات، هیدروکسی کلرید و کمپلکس آلی منگنز- متیونین بر کیفیت تخم­مرغ در مرغان تخم­گذار مسن، آزمایشی با بکارگیری 384 قطعه مرغ های-لاین 36-Wدر سن 65 هفتگی به مدت 8 هفته در قالب طرح کاملا تصادفی با 6 تیمار، 4 تکرار و 16 قطعه مرغ در هر تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل تیمار شاهد (فاقد مکمل منگنز)، شاهد به­ علاوه سطوح 50، 70 و 90 میلی­گرم منگنز به شکل هیدروکسی کلرید، شاهد به­علاوه 70 میلی­گرم منگنز به شکل کمپلکس آلی منگنز- متیونین و شاهد به­علاوه 70 میلی گرم منگنز به شکل سولفات منگنز در هر کیلوگرم جیره بودند. نتایج نشان دادند که منابع مختلف مکمل منگنز اثر معنی­داری بر وزن بدن، مصرف خوراک، درصد تولید، شاخص زرده، وزن مخصوص و واحد هاو تخم­مرغ نداشتند. در هفته­های ششم، هشتم و کل دوره، تمام تیمارها ضریب تبدیل خوراک بهتری نسبت به گروه شاهد داشتند (05/0P<). همه تیمارها سبب افزایش معنی­دار وزن تخم­مرغ در هفته هشتم و کل دوره آزمایش و ضخامت، درصد و مقاومت پوسته تخم­مرغ در برابر شکستگی در طی هفته­های مختلف آزمایش نسبت به گروه شاهد شدند (05/0P<). افزایش مقاومت پوسته با استفاده از 90 میلی­گرم در کیلوگرم هیدروکسی کلرید منگنز در مقایسه با 70 میلی­گرم در کیلوگرم سولفات منگنز، معنی­دار (05/0P<) بود درحالی­که بین 50 میلی­گرم در کیلوگرم هیدروکسی کلرید منگنز و 70 میلی­گرم در کیلوگرم منبع آلی منگنز- متیونین اختلافی مشاهده نشد. استفاده از منبع آلی یا هیدروکسی کلرید منگنز، غلظت منگنز خون و استخوان درشت­نی پرندگان را در مقایسه با گروه شاهد افزایش داد (05/0P<). در مجموع نتایج نشان دادند که 50 میلی­گرم در کیلوگرم هیدروکسی کلرید منگنز می­تواند جایگزین 70 میلی­گرم در کیلوگرم کمپلکس آلی منگنز- متیونین و یا سولفات منگنز در جیره مرغان تخم­گذار مسن شود.

استخوان درشت نی, مرغان تخمگذار, مقاومت پوسته, واحد هاو