محمد تار - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم دامی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
ارمین توحیدی - استاد، گروه علوم دامی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
سعید زین الدینی - دانشیار، گروه علوم دامی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
مهدی ژندی - دانشیار، گروه علوم دامی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

به ­منظور مقایسه اثر سطوح مختلف زرده تخم مرغ بر انجمادپذیری اسپرم بز، آزمایشی با استفاده از چهار راس بز در قالب یک طرح کاملا تصادفی با شش تکرار انجام شد. نمونه ها دو بار در هفته از حیوانات جمع آوری و در رقیق کننده بر پایه زرده در دو سطح 15 و 20 درصد رقیق و سپس منجمد شدند. پس از یخ­گشایی، فراسنجه­های کیفی ازجمله ویژگی های حرکتی اسپرم با کمک CASA، یکپارچگی غشا، درصد سلول های اسپرم با غشای فعال، درصد سلول های اسپرم با شکل طبیعی، وضعیت آپپتوز، یکپارچگی آکروزوم و قطعه­قطعه شدن DNA  مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده ها با استفاده از رویه GLM نرم افزارSAS  آنالیز شدند. جنبایی کل و جنبایی پیش رونده، در رقیق کننده حاوی 20 درصد زرده (به ترتیب 69/1±00/69 و 29/1±57/52) در برابر 15 درصد زرده (به ترتیب 69/1±21/68 و 29/1±35/52) تفاوت معنی دار نداشت. همچنین درصد اسپرم زنده، اسپرم با غشای فعال و درصد سلول های اسپرم طبیعی در رقیق کننده حاوی 20 درصد زرده (به­ترتیب 08/1±88/83، 43/2±80/72 و 85/1±31/84) و در رقیق کننده حاوی 15 درصد زرده (به­ترتیب 08/1±65/86، 43/2±37/72 و 85/1±25/79) اختلاف معنی­داری نداشتند. درصد اسپرم با آکروزوم سالم و نرخ قطعه قطعهشدن DNA بین دو گروه آزمایشی تفاوت معنی داری نداشت. اما در آزمون آپپتوزیس، سلول های اسپرم زنده  بیشتری در گروه حاوی 20 درصد (17/0±18/46) نسبت به گروه حاوی 15درصد (17/0±52/45) زرده دیده شد (05/0> P). داده­های حاضر نشان­دهنده بهبود نسبی انجمادپذیری اسپرم بز در رقیق­کننده حاوی 20 درصد زرده تخم­مرغ است، اما برای اظهارنظر دقیق تر در خصوص سطح مناسب زرده در رقیق کننده، به مطالعات باروری درون تنی نیاز است.

بز, رقیق کننده, زرده تخم مرغ, منی