لاله حکمی - دانشجوی کارشناسی ارشد ژنتیک و اصلاح نژاد دام، گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
حسین مهربان - استادیار ژنتیک و اصلاح نژاد دام ، گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
علی محرری - استاد دکتری تغذیه دام، گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
محمد باقر صیاد - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد ژنتیک و اصلاح نژاد دام، مرکز اصلاح نژاد و بهبود تولیدات دامی

هدف از پژوهش کنونی برآورد مولفه های (کو) واریانس، وراثت پذیری، همبستگی های ژنتیکی و پدیدگانی (فنوتیپی) بین روز آزمون های مختلف صفت نسبت چربی به پروتئین شیر گاوهای هلشتاین در ایران با یک مدل تابعیت تصادفی بود. داده های این تحقیق شامل 1302984 رکورد روز آزمون 149440 گاو هلشتاین شکم اول از 307 گله بودند که طی سال­های 1374 تا 1395 خورشیدی زایش داشتند. در مدل تابعیت تصادفی گروه همزمان گله-ماه رکورد گیری، سن در زمان زایش و منحنی شیردهی کل دام ها به عنوان اثر ثابت در نظر گرفته شدند. اثر تصادفی ژنتیک افزایشی و محیطی دائم با چندجمله ای متعامد لژاندر با رتبه چهارم برازش داده شدند. نتایج به دست آمده نشان داد، این صفت تنوع ژنتیکی مطلوبی دارد؛ اما به دلیل پراکنش محیطی زیاد، وراثت­پذیری آن در گامه­های مختلف شیردهی پایین و بین 06/0 تا 08/0 متغیر بود. همبستگی­های ژنتیکی نسبت چربی به پروتئین در مرحله های مختلف شیردهی در محدوده 99/0- 24/0 برآورد شد. ارتباط ژنتیکی گامه اول با دوم زیاد (84/0) بود اما با مرحله های دیگر کاهش چشمگیری نشان داد و در محدوده 24/0 تا 52/0 قرار گرفت؛ این در حالی است که همبستگی ژنتیکی بین دیگر گامه های شیردهی با افزایش فاصله کاهش تدریجی نشان دادند. همبستگی­های پدیدگانی بین گامه­های مختلف شیردهی کمتر از همبستگی­های ژنتیکی برآورد شد و در دامنه 25/0-02/0 مشاهده شد. به دلیل تنوع ژنتیکی این صفت، پیشرفت ژنتیکی امکان پذیر اما با توجه به وراثت­پذیری پایین نیاز به شمار دختران بیشتری از هر گاو نر برای دستیابی به صحت مناسب پیش بینی ارزش­های اصلاحی است.

تابعیت تصادفی, فراسنجه های ژنتیکی, نسبت چربی به پروتئین شیر