فرهاد وفایی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم دامی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
احمد زارع شحنه - دامپزشکی علوم دامی
حمید کهرام - دانشیار، موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی
افشین سیفی جمادی - استادیار، گروه علوم دامی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

این پژوهش به منظور مقایسه تاثیر افزودن سطوح مختلف سه نوع سرما­محافظ نفوذی (گلیسرول، دی متیل استامید، دی متیل فرمامید) و دو نوع سرما­محافظ غیرنفوذی (تره­هالوزو ساکارز) به رقیق کننده اسپرم اسب­های ترکمن انجام شد. برای این منظور چهار سر نریان بالغ ترکمن برای اسپرم­گیری به کار گرفته شد. پس از گرفتن مایع منی و فرآوری آن به منظور جداسازی ژل و پلاسمای منی در آزمایشگاه، نمونه­های منی به گروه­های تیماری شامل سطوح 5 و 7 درصد سرمامحافظ­های نفوذی  گلیسرول، دی متیل استامید (DMA) و دی متیل فرمامید (DMF) و سطوح 50 و 100 میلی مول سرمامحافظ­های غیرنفوذی تره­هالوز و ساکارز حل شده در رقیق­کننده تقسیم و با یک روش استاندارد، منجمد شدند. پس از یخ­گشایی، فراسنجه­های جنبایی و زنده­ مانی برای همه تیمارها ارزیابی شد. نتایج این پژوهش نشان داد، زنده­مانی اسپرم­های منجمدشده با رقیق­کننده حاوی 5 یا 7 درصد DMF (به­ترتیب 93/0±6/68 و 22/2±2/63 درصد) و سطوح 5 یا 7 درصد DMA (به ترتیب 69/1±6/68 و 76/2±6/63 درصد) از اسپرم­های منجمدشده با رقیق­کننده حاوی سطوح 5 یا 7 درصد گلیسرول (به ترتیب 06/3±8/56 و 03/1±6/55 درصد) به طور معنی­داری بهتر بود (05/0P<). جنبایی کل اسپرم های­ تیمارشده با سطح 5 درصد DMA (02/1±4/68 درصد) نسبت به سطح 7 درصد DMF (46/1±8/61 درصد) به طور معنی­داری افزایش نشان داد (05/0P<). همچنین زنده­مانی و جنبایی اسپرم­ها تحت تاثیر نوع سرما محافظ­های غیر نفوذی قرار نگرفته و این سرما محافظ­ها تفاوت معنی­داری نسبت به هم نشان ندادند (05/0P> ). بر پایه این نتایج می­توان گفت که سرما محافظ هایی مانند DMA و DMF می­توانند جایگزین مناسبی برای گلیسرول باشند.

اسپرم, رقیق کننده, سامانه تجزیه رایانه ای, سرما محافظ, نریان