زهره یوسفی - دانشجوی دکتری ژنتیک و اصلاح نژاد دام، گروه علوم دامی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان
محمدتقی بیگی نصیری - استاد، گروه علوم دامی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان
محمد حسین مرادی - استادیار، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه اراک
رستم عبداللهی آرپناهی - استادیار، پردیس ابوریحان دانشگاه تهران

شناسایی مناطق ژنگانی (ژنومی) تحت انتخاب مثبت از بحث های مهم در حوزه ژنتیک جمعیت است. هدف این تحقیق، شناسایی مناطقی از ژنگان گوسفندان افشاری و مغانی است که تحت ­تاثیر انتخاب طبیعی یا مصنوعی قرار گرفته­اند. برای این منظور 75 راس گوسفند از دو نژاد افشاری (41 راس) و مغانی (34 راس)، با استفاده از آرایه­های ژنگانیIllumina Ovine SNP50K BeadChip تعیین نژادگان (ژنوتیپ) شدند. برای ردیابی نشانه­های انتخاب مثبت، از آزمون نااریب FST(تتا) در بسته نرم­افزاری Lokern در محیط R استفاده شد. نتایج این تحقیق منجر به شناسایی 16منطقه ژنگانی روی کروموزوم­های 2، 3، 4، 8، 9، 13، 15، 22 و 26 شد که هدف انتخاب­های مثبت در این نژادها قرارگرفته بودند. بیشتر این ژن­ها در مسیر­های انتقال سیگنال­ در طیف گسترده­ای از فرآیند­های سلولی و بیوشیمیایی نقش داشتند. به ویژه، نشانه­های انتخاب پوشاننده چندین ژن که به طور مستقیم یا غیر­مستقیم بر فرآیند­های تجمع رنگدانه­ در پوست (EDN3، BNC2)، ریخت شناختی (مورفولوژی) اسکلت یا ساختار و اندازه بدن (BMP2، EXT2،ALX4)، تنظیم سوخت وساز (PPP1R3D) و پاسخ ایمنی (IL2RB) مرتبط بودند، شناسایی شدند. مکان­های ژنی شناسایی­شده نشان می­دهد که انتخاب­های انجام شده در فرآیند و روند تکامل و سازگار شدن با محیط و شرایط جغرافیایی متفاوت، منجر به تفرق جمعیتی نژادهای افشاری و مغانی شده است. بنابراین، نتایج به دست آمده از این تحقیق می­تواند نقش مهمی در ردیابی مناطق ژنگانی مرتبط با صفات پدیدگانی (فنوتیپی) متمایزکننده این دو نژاد بومی داشته باشد.

ژن های کاندید, شاخص تمایز جمعیتی, گوسفند افشاری, گوسفند مغانی, نشانه انتخاب