فاطمه دادخواه - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم دامی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
غلامعلی نهضتی - استادیار، گروه علوم دامی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
مهدی ژندی - استادیار، گروه علوم دامی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
مجتبی اماموردی - دانشجوی دکتری، گروه علوم دامی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

هدف از انجام این پژوهش، گرد آوری، انجماد اسپرم زنبورعسل Apis mellifera و ارزیابی چندین رقیق­کننده برای بهبود کیفیت اسپرم پس از انجماد- ذوب برای نخستین بار در ایران بود. گردآوری اسپرم از زنبورهای نر بالغ انجام شد. از سه رقیق کننده مختلف که رقیق­کننده اول شامل بافر و زرده تخم مرغ (TEY)، رقیق کننده دوم بافر و 5/0 درصد لستین سویا (TSL0.5) و رقیق کننده سوم بافر و 2 درصد لستین سویا (TSL2)، استفاده شد. نمونه­ها رقیق و به تدریج تا دمای 5 درجه سلسیوس سرد و بی درنگ درون پایوت­ کشیده و منجمد شد. داده­ها با استفاده از رویه  GENMODنرم افزار SAS تجزیه و نتایج به صورت میانگین حداقل مربعات بیان شد. نتایج نشان داد که میانگین جنبایی اسپرم تازه در رقیق کننده­های TEY (14/0±75/4) و TSL2 (2/0±5/4) به طور معنی­داری (05/0P˂) بالاتر از TSL0.5 (12/0±12/4) بود. میانگین جنبایی اسپرم پس از سرد­ سازی نیز در TEY (2/0±5/4) و TSL2 (12/0±62/4) به طور معنی­داری بالاتر از TSL0.5 (24/0±87/3) بود. همچنین میانگین جنبایی اسپرم پس از انجماد- ذوب در TEY (24/0±6/3) به طور معنی­داری  بالاتر از دو رقیق کننده بر پایه لستین­ سویا بود. بنابراین، با توجه به نتایج به دست آمده به نظر می­رسد ذخیره سازی و انجماد اسپرم زنبورعسل در رقیق کننده زرده تخم مرغ و سطح 2 درصد لستین سویا برای استفاده تلقیح مصنوعی ملکه زنبورعسل برای تسریع برنامه­های اصلاح نژادی، مناسب خواهد بود.

اسپرم, انجماد, رقیق کننده, زنبورعسل, لستین سویا