مهرانوش غریبی تهرانی - دانشجوی دکتری تخصصی، گروه علوم و صنایع غذایی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران
الهام آذرپژوه - استادیار، بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، مشهد، ایران
امیرحسین الهامی راد - دانشیار، گروه علوم و صنایع غذایی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران
پروین شرایعی - استادیار، بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، مشهد، ایران

فرایند نفوذ خشک مایکروویو و گرانش یکی از پیشرفتهترین روشهای استخراج ترکیبات موثره می باشد که در مقیاس صنعتی و آزمایشگاهی قابلاجراست. هدف از این پژوهش، استخراج عصاره ضایعات پیاز به وسیله فرایند نفوذ خشک مایکروویو و گرانش با استفاده از روش سطح پاسخ (طرح مرکب مرکزی محوری) به منظور بررسی دو متغیر مستقل زمان (10، 15 و 20 دقیقه) و توان (300، 500 و 700 وات) بر ویژگی های کیفی عصاره مانند بازدهی نهایی استخراج، قدرت آنتیاکسیدانی، میزان ترکیبات فنلی کل، مقدار کوئرستین و نیز بهینه سازی فرایند استخراج استفاده گردید. تیمار بهینه برای استخراج عصاره از ضایعات پیاز، زمان 20 دقیقه و توان 500 وات بود که بیشترین بازده استخراج ترکیبات آنتی اکسیدانی شامل میزان ترکیبات پلی فنلی، 67/47 میلی گرم بر کیلوگرم، میزان کوئرستین، 30/37 میلی گرم در 100 گرم و نیز حداکثر فعالیت آنتی اکسیدانی به ترتیب شامل توان آنتی اکسیدانی احیای آهن 3 ظرفیتی (FRAP)، 542/09 میکرومول آهن 2 ظرفیتی بر گرم و میزان به دام اندازی رادیکال آزاد (DPPH)، 37/60 درصد به دست آمد. تمامی غلظت های عصاره ضایعات پیاز دارای فعالیت ضدمیکروبی بودند، اما تاثیر حداقل غلظت مهارکنندگی عصاره بر علیه میکروارگانیسم های مختلف (کپک آسپرژیلوس نایجر، باکتری های استافیلوکوکوس اورئوس و اشرشیاکلی) یکسان نبود. به طوری که تاثیر آن روی کپک آسپرژیلوس نایجر و باکتری اشرشیاکلی به مراتب بیشتر از باکتری استافیلوکوکوس اورئوس بود. نتایج این تحقیق نشان داد که میان ترکیبات موثره عصاره به دست آمده با این روش و روش استخراج با حلال اختلافات آماری معنی داری وجود دارد (0/05> P). روش استخراج نفوذ خشک مایکروویو و گرانش، به عنوان یک تکنیک جایگزین سریع و کارآمد در برابر فرایند استخراج با حلال، جهت استخراج عصاره از گیاهان و ضایعات آنها پیشنهاد می شود.

آنتی اکسیدان, استخراج, ضایعات پیاز, نفوذ خشک مایکروویو و گرانش