مصطفی فضائلی - دانشیار گروه حقوق بین الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه قم
احسان شکیب نژاد - دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق بین الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه قم.
موسی کرمی - دانشجوی دکتری حقوق بین الملل عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم.

همپای توسعه­ ی روزافزون فضای مجازی، حوزه ­ی نفوذ دین در سطح جهانی گسترش یافته و روند جهانی شدن آن تقویت شده است. این امر به نحو  بالقوه می­تواند با زمینه سازی برای همگرایی میان ادیان و مذاهب مختلف، سبب کاهش درگیری ­های مذهبی و در نتیجه ارتقای صلح و امنیت بین ­المللی ­گردد. لازمه­ی جهانی شدن دین، پذیرش اصل آزادی دین و مذهب به­ عنوان یکی از اصول بنیادین نظام بین ­المللی حقوق بشر است و ماهیت جهان­ شمول فضای مجازی، نقشی مستقیم در این ارتباط دارد. اگرچه حق بر انتخاب و داشتن دین، مورد شناسایی کامل قواعد حقوق بشری است، ولی حق ابراز عقیده در فضای مجازی مطلق نبوده و با محدودیت­هایی روبرو است. سنجه­ هایی همچون احترام به حقوق و حیثیت دیگران و اخلاق عمومی، ممنوعیت دعوت به تنفر مذهبی و منع ترویج ایدئولوژی­ های دایر بر برتری مذهبی در زمره­ی موارد تحدیدکننده­ ی آزادی ادیان در فضای مجازی به ­شمار می­ آیند. نوشتار حاضر، از رهگذر شیوه­ ی توصیفی تحلیلی و با بکارگیری رهیافتی حقوق بشری و نگاهی به آموزه های اسلامی، می­ کوشد تا به تبیین جایگاه آزادی دینی در  فضای مجازی و تاثیر آن بر صلح و امنیت بین المللی دست یازد. به باور نگارندگان، ترویج آموزه­ های ناب اسلام در خصوص صلح و مدارا با دیگر ادیان در فضای مجازی، می­تواند نقش چشم گیری در افزایش همگرایی دینی در سطح جهان داشته و موجبات حفظ و تحکیم صلح و امنیت بین­ المللی را فراهم آورد.

آزادی دینی, فضای مجازی, آموزه های اسلامی, صلح و امنیت بین المللی, حقوق بشر