حسن رضایی هفتادر - دانشیار پردیس فارابی دانشگاه تهران
محمدعلی اسماعیلی - طلبه سطح چهار جامعه المصطفی العالمیه
سیفعلی زاهدی فر - استادیار دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

مشهور اندیشه­ وران مسلمان، جاودانگی عذاب جهنم را پذیرفته و برخی آن­ را اجماعی دانسته ­اند. اما در این میان، برخی اندیشه ­وران نظیر ابن­ عربی، ابن ­تیمیه، ابن ­قیم جوزیه، رشیدرضا و دکتر صادقی تهرانی، نظریه انقطاع عذاب جهنم را برگزیده­ اند که در این میان، دکتر صادقی تهرانی، اهتمام ویژه ای به بررسی این نظریه داشته، ضمن نقد نظریه جاودانگی عذاب جهنم، زوایای مختلف نظریه انقطاع عذاب را به ­طور گسترده در مباحث تفسیر و کلامی خویش بررسی کرده که نوشتار حاضر، به تنظیم و ارزیابی دیدگاه وی پرداخته است. از رهگذر این جستار، مشخص می شود که به باور دکتر صادقی تهرانی، واژه خلود نه­ تنها در فرهنگ لغوی، بلکه در آیات قرآنی نیز بیانگر بقای طولانی است، نه جاودانگی و آنچه از آیات قرآنی در مورد جاودانگی استفاده می شود، جاودانه ­بودن در آتش است، نه جاودانه­ بودن آتش . اما به­ نظر می رسد این نظریه که وام ­گرفته از پیشینیانی نظیر ابن ­تیمیه، ابن­ قیم جوزیه، رشیدرضا و دیگران است، پذیرفتنی نیست و نه­ تنها فاقد دلیل عقلی معتبر، بلکه با فرهنگ قرآنی نیز ناسازگار است.

خلود/ عذاب/ انقطاع عذاب/ جاودانگی عذاب/ صادقی تهرانی