عبدالحسین بوعلی - دانشجوی دکتری مدیریت و کنترل بیابان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
علی محمدیان بهبهانی - استادیار دانشکده آبخیزداری و مدیریت مناطق بیابانی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

بیابان زایی خطری جدی برای بسیاری از کشورهای جهان و به ویژه کشورهای در حال توسعه مانند ایران است. مناسب ترین روش برای تعیین شدت خطر بیابان زایی استفاده از مد لهای تجربی است. این پژوهش با هدف ارزیابی شدت خطر و ریسک بیابانزایی در منطقه بیابانی دشت سگزی اصفهان انجام شد. نتایج نشان داد شدت خطر بیابانزایی منطقه براساس مدل مدالوس در سه کلاس خیلی کم(5.6) ، زیاد(21.13) و خیلی زیاد(73.27) قرار گرفت. معیارهای اقلیم ( امتیاز 193)، فرسایش بادی (امتیاز 176) و عامل مدیریت و سیاستگذاری (امتیاز 172) بیشترین تاثیر را در شدت بیابانزایی منطقه داشته اند. ریسک بیابان زایی منطقه نیز با استفاده از نقشه شدت، ارزیابی عناصر در معرض خطر و آسیب پذیری عناصر در معرض خطر تهیه شد. نتایج ارزیابی ریسک محاسبه و در پنج کلاس خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد طبقه بندی شد به طوری که کلاسهای زیاد و خیلی زیاد 40 درصد منطقه را به خود اختصاص داده و بیشترین کلاس مربوط به ریسک بیابانزایی خیلی کم با 39 درصد مساحت می باشد. براساس نتایج به دست آمده از ریسک، واقعیت زمینی و نظرات کارشناسی برنامه مدیریتی مناسب پیشنهاد و ارائه گردید. در شرایط بحرانی و بر مبنای ارزشهای ریسک خیلی زیاد، برنامه ها و اقدامات کنترلی، مانند مدیریت صحیح و استفاده از روشهای آبیاری نوین و گیاهان زراعی مقاوم به شوری، احداث بادشکن و همچنین در برخی مناطق، حفظ وضعیت موجود برای جلوگیری از خطر بیابانزایی، قابل اجرا می باشد.

بیابانزایی, مدل مدالوس, ریسک, مدیریت, اصفهان