علی اسدپور - استادیاردانشگاه هنر شیراز، شیراز، ایران
هادی نیکونام نظامی - موسسه آموزش عالی آپادانا
علیرضا امیدیان نیا - موسسه آموزش عالی آپادانا

تصویر ذهنی ارزیابانه حاصل توسعه مفهوم تصویر ذهنی لینچ است که مولفه معنا را به نحوی به دو مولفه هویت و ساختار اضافه نموده و بدین ترتیب جنبه های احساسی را نیز در نظر می گیرد. پژوهش حاضر به بررسی مولفه های تصویر ذهنی ارزیابانه شهروندان از محدوده دروازه قرآن شیراز شامل منطقه ای وسیع از ویژگی های تاریخی، طبیعی، خاطره ای و اجتماعی را می پردازد. راهبرد این پژوهش ترکیبی شامل کیفی و مورد پژوهی است. ارزیابی شهروندان بر روی عکس هوایی رنگی منطقه به دست آنان در قالب نواحی دوست داشتنی و غیر دوست داشتنی ترسیم شده است. همچنین مصاحبه نیمه سازمان یافته و عمیقی نیز با هر یک انجام شده است. در مجموع 53 نفر از شهروندان به عنوان مشارکت کنندگان بالقوه و با در نظر داشتن میزان آشنایی با محدوده انتخاب شدند. نتایج به شیوه تحلیل محتوا و در رویکردی استنتاجی و انتقادی ارزیابی و تحلیل شدند. نقشه های ترکیبی حاصل از پاسخ های ترسیمی و تحلیل محتوای مصاحبه ها نشان دادند که آرامگاه حافظیه و باغ جهان نما و دروازه قرآن و محدوده پیرامون آن به ترتیب دوست داشتنی ترین مکان ها بوده اند. مولفه های ابراز شده در مصاحبه ها نیز به ترتیب به واکنش های احساسی و عاطفی ، عناصر طبیعی ، عناصر تاریخی ، خاطره انگیزی ، مدیریت شهری مناسب و عوامل اجتماعی قابل طبقه بندی هستند. نواحی غیر دوست داشتنی در نقشه نهایی به لبه های کالبدی خیابان های شهری پیرامون و بافت مسکونی هفت تنان محدود شده است. تحلیل محتوای مصاحبه ها نشان می دهند که ضعف مدیریت شهری ، معضلات اجتماعی ، ذهنیت و خاطرات نامناسب و واکنش های احساسی منفی از دلایل اشاره به محدوده های غیردوست داشتنی هستند. عناصر تاریخی و عناصر طبیعی تاثیری در ترجیح و انتخاب محدوده های غیر دوست داشتنی نداشتند. بر این اساس در انتها پیشنهادات و راهکارهایی در دو بعد 1) طراحی و 2) کالبدی و عملکردی ارائه شده است.

نقشه های ارزیابانه, دروازه قرآن, خاطره انگیزی, عناصر تاریخی, عناصر طبیعی