مژگان انتظاری - دانشیار، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه اصفهان
زهرا پوررحیم نجف آبادی - دکتری زمین شناسی زیست محیطی، گروه زمین شناسی، دانشگاه آزاد خوراسگان
شیما وثوقی - دانشجوی دکتری، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه اصفهان

بحران آب در کشور ما و به تبع آن برداشت بی­رویه از آب­های زیر­زمینی باعث شده است که شناسایی مناطق آسیب­پذیر آبخوان و مدیریت بهره­برداری از منابع آب و کاربری اراضی به­عنوان یکی از ضرورت­های اصلی در سراسر کشور شناخته شود که باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. از بین آلاینده­های مختلف، نیترات به­عنوان یکی از شاخص­های شیمیایی آلودگی آب مورد توجه بوده است. به منظور ارزیابی تاثیر فاکتورهای زیست­محیطی موثر در آلودگی نیترات در آب­های زیرزمینی، آبخوان چادگان که یکی از زیرحوضه­های اصلی گاوخونی محسوب می­گردد و از دو دهه اخیر در معرض آلودگی­های شدید انسانی قرار گرفته است، انتخاب گردید. این مطالعه به طور ویژه به بررسی 1) توزیع شوری آبخوان چادگان در دو دهه اخیر (1395-1374)، 2) توزیع نیترات در آبخوان آبرفتی چادگان و 3) تعیین سهم نسبی پارامترهای زیست­محیطی (از قبیل کاربری اراضی) در آسیب­پذیری آب­های زیرزمینی پرداخته است. در این تحقیق رتبه هر یک از نقاط نمونه­برداری برای لایه­های مدل دراستیک و کاربری اراضی منطقه تعیین گردید و در نهایت با استفاده از روش آماری چندمتغیره آنالیز مولفه­های اصلی، فاکتورهای کنترل­کننده کیفیت آب آبخوان چادگان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد شوری آب زیرزمینی چادگان در محدوده 250 تا µS/cm 408 قرار گرفته است و در دو دهه اخیر (از 5/308 در سال 1374 تا µS/cm 2/359 در سال 1395) به­طور مستمر افزایش یافته است و میزان شوری در قسمت های شمالی و جنوبی منطقه در سال های 1374، 1389، 1392 و 1395 نسبت به قسمت های مرکزی آبخوان بیشتر است. از دیگر نتایج این تحقیق می­توان به غلظت 15 تا mg/l 37 نیترات در سال 1395 به­دلیل برهمکنش فاکتورهای آسیب­پذیری ذاتی (عمدتا هیدرولوژیکی) و کاربری اراضی در قسمت­های شمالی و جنوبی آبخوان چادگان اشاره نمود.

چادگان, دراستیک, روش آماری چندمتغیره, فاکتورهای آسیب پذیری ذاتی, کاربری اراضی, نیترات