مجید عباسی اشلقی - استادیار گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی
مهرداد فلاحی برزکی - کارشناسی ارشد مطالعات اروپا،گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی

توافق برجام یکی از مهم ترین موضوعات سیاست خارجی ایران در دهه ی اخیر بوده است. برقراری گفتگوهای مثبت و روابط سازنده با قدر ت های بزرگ بین المللی، می توانست یکی از دستاوردهای مهم سیاست خارجی ایران باشد. ایران با این مذاکرات توانست حداقل به صورت موقت، مشکلات خود را با قدرتهای بزرگ حل کند. اما همواره در کنار مذاکرات با قدرت های بزرگ در سطح کلان، باید همزمان به مولفه های منطقه ای نیز توجه نمود تا با ایجاد موازنه ای مناسب، شاهد نتایج مطلوب بود. در ارتباط با سطح کلان، موفقیت های برجام نسبتا چشمگیر بود؛ به طوری که، نهایتا قدرت های بزرگ را بر سر میز مذاکره با ایران نشاند، به پروژه ی سیاسی و امنیتی سازی برنامه ی هسته ای ایران به عنوان بخش اصلی پروژه ی بزرگ ایران هراسی پایان داده و صنعت هسته ای ایران به رسمیت شناخته شد، موانع جذب سرمایه گذاری خارجی در صنعت های هوایی و نفتی برداشته شد، اکثر تحریم های مربوط به خدمات بیمه ای و بانکی و سازمان کشتیرانی لغو گردید؛ اما در ارتباط با مولفه های منطقه ای، باید به این نکته توجه داشت که نقش و تاثیرگذاری بازیگران منطقه در روابط و تعاملات بین المللی، کاملا نادیده گرفته شد که هدف اصلی نگارش مقاله ی حاضر نیز همین مساله می باشد. در همین رابطه پرسش اصلی مقاله ی کنونی این است که برجام چه تاثیری بر الگوی همکاری-رقابت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران داشته است یافته های تحقیق حاکی از آن است که با توجه به موفقیت دیپلماسی چندجانبه در سطح بین المللی و ایجاد مسیری تعاملی با قدرت های برون منطقه ای، نگاه کم رنگ برجام به مولفه های درون منطقه ای، باعث تشدید تعارض و تشکیل ائتلاف های جدید علیه ایران از سوی بازیگرانی همچون عربستان سعودی، رژیم صهیونیستی و حتی ترکیه شد.

برجام, همکاری های منطقه ای, منطقه گرایی, الگوی همکاری-رقابت, جایگاه منطقه ای