مرضیه مهاجری - پژوهشگر دکتری معماری دانشگاه تربیت مدرس
افسانه زرکش - دکتری معماری، استادیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس

تکنولوژی واقعیت مجازی VR یکی از اختراعات بشر در قرن بیستم است که در دو دهه ابتدایی قرن بیست و یک پیشرفت چشمگیری کرده است و به همین دلیل حوزههای مختلف آن را بهگونهای به کار گرفته اند که متناسب با نیازها و خلاهای موجود در آن حوزه باشد که یکی از حوزه ها معماری است VR به دلیل امکان فراهم کردن تجربه حضور در محیط شبیه سازی شده، ابزاری کارآمد برای پژوهش های معماری است که امکان تجربه فضاهای ساخته نشده یا بههردلیل دیگر غیرقابل دسترس را فراهم می کند. هدف این مقاله، مرور انتقادی مقالات منتشر شده در ژورنال های بین المللی معتبر در فاصله سال های 2009 تا 2019 است تا مشخص شود کارایی VR در تولید تجربه محیط مجازی متناظر با محیط واقعی تا چه حد است و نیز انواع VR، کاربردهای مختلف آن و نیز نتایج حاصل از پژوهش های این حیطه خاص، کدامند. با مرور 35 مقاله پژوهشی اصیل به دست آمده مشخص شد VR میتواند در ایجاد تجربه ای نزدیک به واقعیت هنگام حضور در محیط مجازی، ابزاری کارآمد باشد و به ویژه مناسب پژوهش های معماری با رویکرد تجربی Empirical و نیمه تجربی Semi-Empirical است. همچنین دو گروه بندی کلی پژوهش های معمار محور و پژوهش های کاربر محور در این مقالات قابل شناسایی است که نسبت 65 % به 35 % نشان از نیاز به توجه بیشتر در به کارگیری ابزار VR در پژوهش های انسان-محیط است. روش این پژوهش توصیفی- مروری است و از منابع کتابخانه ای و پژوهش های قبلی استفادهشده تا یافته های آن بتواند هم برای پژوهشگران دانشگاهی و هم برای فعالان این حرفه جهت شناخت کاربردهای VR و به کارگیری کارآمدتر و اثربخشتر از آن در این حوزه مفید باشد.

واقعیت مجازی، محیط مجازی، معماری، پژوهش معماری