محمد دهدارزاده - دانشجوی کارشناسی ارشد اقلیم شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی
برومند صلاحی - عضو هیات علمی گروه جغرافیای طبیعی ، دانشگاه محقق اردبیلی
بهروز سبحانی - عضو هیات علمی گروه جغرافیای طبیعی ، دانشگاه محقق اردبیلی

گردوخاک که به عنوان یکی از مهم ترین شکل های آلودگی جوی همه ساله ، خسارت های هنگفتی را در زمینه های مختلف به دنبال دارد، در ابعاد مختلف مورد توجه محققان قرار گرفته است. استان فارس به علت موقعیت جغرافیایی آن و قرارگیری در عرض های جغرافیایی پایین، همواره در معرض پدیده ی گردوخاک قرار دارد، از این رو شناخت چگونگی پیدایش این گردوخاک ها می تواند در امکان کاهش اثرات زیانبار این پدیده در منطقه مفید باشد. در این پژوهش با استفاده از داده های روزهای همراه با گردوخاک در یک دوره ی آماری 10 ساله (2002-1993) سه ایستگاه شیراز، آباده و فسا، ویژگی های آماری طوفان های گردوخاک مورد بررسی قرار گرفت. در تحلیل همدیدی، از تراز 500 هکتوپاسکال و تراز سطح دریا هر سه ایستگاه مذکور استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که بیشترین فراوانی وقوع گردوخاک در طول دوره ی آماری در ایستگاه شیراز با 96 روز و کمترین فراوانی وقوع این پدیده در ایستگاه آباده با 1 روز می باشد. همچنین در استان فارس وقوع گردوخاک کمتر از میانگین کلی بوده و پراکنش وقوع گردوخاک زیاد بوده است. این پژوهش نشان داد که سامانه های اصلی ایجاد گردوخاک در منطقه از شرایط همدیدی زیر پیروی می کنند: 1- در تراز سطح دریا وجود مرکز کم فشار بر روی عربستان و عراق، موجب انتقال ریزگردها به جو منطقه می شوند. 2- در تراز 500 هکتوپاسکال، قرارگیری منطقه در جلوی فرود با آرایش غربی- شرقی، گردوغبار بیابان عربستان را به جو استان سرازیر کرده است. 3- قرارگیری در زیر فراز مانع، زمینه ی ماندگاری گردوغبار در جو منطقه را فراهم آورده است

استان فارس، باد، تحلیل آماری، تحلیل همدیدی، گردوخاک