علیرضا صفاری - کارشناسی ارشد، ژئوشیمی، دانشگاه تربیت معلم تهران
بهزاد مهرابی - عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت معلم تهران
سیدامین میرسجادی - کارشناس ارشد ژئوشیمی

محدوده مطالعاتی در 27 کیلومتری شمال غرب شهرستان مشگین شهر، بین طول های جغرافیایی 123247 تا 93547 و عرض های جغرافیایی 463238 تا 253438 واقع شده است. هدف از انجام این تحقیق، بررسی میزان آلودگی خاک، آب و گیاه در منطقه دوست بیگلو به عنصر مس و نیز تعیین منشأ این آلودگی ها است. در این مطالعه رفتار زیست محیطی فلز آرسنیک در 70 نمونه خاک، 20 نمونه آب و 12 نمونه گیاه برداشت شده از مناطق کانی سازی و دگرسانی شمال غرب شهرستان مشگین شهر مورد بررسی قرار می گیرد و بعد از تخمین شدت آلودگی راهکارهای عملی برای بهسازی این منابع ارایه می شود. نمونه هایی که از آب های سطحی و زیرزمینی، خاک و گیاهان ناحیه در این مطالعه جمع آوری شده اند، حاوی غلظت های بالاتری از عنصر آرسنیک نسبت به مقادیر استاندارد و قراردادی معین شده توسط موسسات بین المللی ارائه کننده مقادیر رهنمود هستند. غلظت های زیاد آرسنیک در آب (بالای 100 قسمت در بیلیون) و خاک (بالای 100 قسمت در میلیون)، نگران گننده است. وجود تغییرات زیاد در غلظت آرسنیک بر این نکته دلالت می کند که هم ویژگی های فیزیکی (اندازه دانه) و هم ویژگی های شیمیایی (pH، فازهای ثانویه مانند سولفیدها، اکسیدهای آهن و کانی های رسی) در پراکندگی این عنصر در محیط نقش مهمی دارند. pHپایین باعث حل شدن فلزات سنگین و در نتیجه انتقال آنها به نقاط دورتر می شود. ضریب غنی سازی محاسبه شده برای نمونه های خاک بسیار بالا است (بالای 120). هم چنین نمونه های گیاهی برداشت شده از انواع مختلف نشان دهنده تجمع آرسنیک در آنها است. با این وجود بعضی از گیاهانی که در محدوده رشد می کنند (مانند Festrauca rub) در برابر مسمومیت زایی فلزی مقاوم هستند. از این رو پالایش سبز می تواند به عنوان یک روش بهسازی بالقوه مورد بررسی قرار بگیرد. مطالعه پراکندگی غلظت آرسنیک نشان می دهد که تمرکز آرسنیک در زون های دگرسانی (آرژیلیک، آرژیلیک پیشرفته و زون سیلیسی) نسبت به مناطق غیردگرسانی (نهشته های کواترنر) و سنگ های آذرین با دگرسانی ضعیف بسیار بالا است

رفتار ژئوشیمیایی، میزان مسمومیت زایی، مناطق کانی سازی، عنصر آرسنیک، دوست بیگلو