فروزان باقرزاده لاکانی - گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ارومیه
سعید مشکینی - گروه بهداشت و کنترل کیفی مواد غذایی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه ارومیه، ارومیه
رحیم حب نقی - گروه پاتولوژی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه ارومیه، ارومیه
رحیم مولایی - گروه شیمی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ارومیه

مس یک عنصر ضروری مورد نیاز تمام ارگانیسم های زنده بوده و حدود 30 آنزیم از مس به عنوانکوفاکتور استفاده می کنند. مس در مقدار زیاد سمی بوده و کبد و آبشش به عنوان اندام هدف آنشناخته شده اند. در مطالعه حاضر مجموعا 300 بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان با وزن اولیه0/37±6/44 گرم به صورت تصادفی در 15 تانک فایبرگلاس (با حجم 40 لیتر و حجم آب 20لیتر) در 5 تیمار مختلف نانوذره مس با 3 تکرار توزیع شدند. تیمارها شامل شاهد (بدون اضافهکردن نانوذره مس)، 5، 10، 20 و 40 میکروگرم در لیتر نانوذره مس (با میانگین اندازه 6-2 نانومتر) در شرایط نیمه ساکن بودند. برای بررسی تغییرات آسیب شناسی، نمونه برداری از بافتکبد در روز 10 انجام شد. نمونه های بافت با روش متداول آبگیری شده و در قالب های پارافینیقرار گرفتند. نمونه ها با دستگاه میکروتوم برش داده شده و با روش هماتوکسیلن-ائوزینرنگ آمیزی شدند. آثار پاتولوژیک مانند جدا شدن سلول های کبدی از هم و از بین رفتن نظمبافتی (تیمارهای 5 و 10 میکروگرم در لیتر نانوذره مس)، نکروبیوز (تیمار 10 میکروگرم در لیترنانوذره مس)، دژنرسانس چربی (تیمارهای 5، 10 و 20 میکروگرم در لیتر نانوذره مس)، سلول های منفرد نکروزه و تورم ابری (تیمار 20 میکروگرم در لیتر نانوذره مس) و احتباس صفرا (تیمار 40 میکروگرم در لیتر نانوذره مس) واضح ترین علائم مشاهده شده در کبد ماهیان بودند.

نانوذره، مس، کبد، قزل آلای رنگین کمان، بچه ماهی