رضا کریملو - دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی پیشرفت، دانشگاه علم و صنعت ایران
امیر ذاکری - عضو هیات علمی دانشکده مهندسی پیشرفت، دانشگاه علم و صنعت ایران

با توجه به اهمیت نوآوری در دنیای امروز، لزوم بررسی دقیق تر این مفهوم برای کشورهای در حال توسعه امری اجتنابناپذیر است. تاکنون و خصوصا پس از نظریات شومپیتر در خصوص نوآوری، پژوهشگران تحقیقات گسترده ای در خصوص زوایای مختلف نوآوری انجام داده اند و رویکردهای مختلفی برای تحلیل نوآوری مطرح شده است که نگرش سیستمی جدید ترین و جامع ترین آنها است. نظام نوآوری ذیل رویکرد سیستمی مطرح شده است و از چندین منظر قابل بررسی است، عمدتا در کشورهایی با وسعت سرزمینی گسترده همچون چین، روسیه و ایران پرداختن به نظام نوآوری منطقهای، امری ارزشمند خواهد بود، هرچند در کنار جغرافیا عوامل دیگری همچون فرهنگ بومی، قدرت حکومت های محلی، نهاد های حمایت کننده و آمادگی زیر ساختی و ... تاثیر مستقیمی بر موفقیت ایجاد این نظام دارند. بررسی های انجام یافته نشان میدهد مناطق نوآور میتوانند بر عملکرد اقتصادی کشورها تاثیرگذار باشند، ولی کماکان دلایل و عوامل مختلفی میتواند مانع اثربخشی کلی این مناطق بشود. در این مقاله ضمن بررسی انواع نظام نوآوری منطقهای، سه منطقه موفق در آمریکا، چین و مالزی مورد بررسی دقیقتری قرار میگیرند. در ادامه اقدامات انجام یافته در کشور جهت ایجاد اینگونه مناطق با تمرکز بر منطقه ویژه علم و فناوری ربع رشیدی بررسی شده و چالشها و مشکلات این مناطق و برخی پیشنهادهای اولیه ارائه می شود.

نوآوری، نظام نوآوری منطقه ای، منطقه ویژه علم و فناوری