علی نخ زری مقدم - استادیار دانشگاه گنبدکاووس
ناصر صمصامی - کارشناس ارشد کشاورزی اکولوژیک
علی راحمی کاریزکی - استادیار دانشگاه گنبدکاووس
اسماعیل قلی نژاد - دانشیار، گروه علمی علوم کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

به منظور بررسی تاثیر تنش کم آبی و تلقیح با قارچ میکوریزا و باکتری ریزوبیوم بر صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه سویا، آزمایشی در سال زراعی 1396 در مزرعه هنرستان کشاورزی شهرستان ارومیه به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل تنش کم آبی در سه سطح شامل آبیاری مطلوب، تنش ملایم و تنش شدید کم آبی (به ترتیب آبیاری بعد از 70، 110 و 159 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A)، عامل های فرعی قارچ میکوریزا در سه سطح شامل بدون میکوریزا، گونه Funneliformis mosseae و گونه Rhizophagus intraradices و باکتری ریزوبیوم در دو سطح شامل عدم تلقیح و Bradyrhizobium japonicum بود. در این بررسی دمای برگ، محتوای نسبی آب برگ، کلروفیل b، کلروفیل a، پرولین، نشت الکترولیت و عملکرد دانه مطالعه شد. تنش بیشتر کم آبی همراه با عدم تلقیح با میکوریزا دمای برگ را افزایش اما محتوی نسبی آب برگ و کلروفیل b را کاهش داد. افزایش تنش کم آبی همراه با عدم تلقیح با باکتری دمای برگ را افزایش اما کلروفیل b و عملکرد دانه را کاهش داد. تلقیح با باکتری با یا بدون تلقیح با قارچ دمای برگ را کاهش داد. این شرایط برای صفات محتوای نسبی آب برگ، محتوای کلروفیل b و a نیز وجود داشت. تلقیح با باکتری و میکوریزا بخصوص قارچ F. mosseae باعث شد حداکثر عملکرد دانه با 443.2 گرم در مترمربع به دست آید. میزان پرولین و درصد نشت الکترولیت در تیمار تنش کم آبی شدید و عدم تلقیح با میکوریزا و باکتری بیشتر از تیمارهای دیگر بود. حداقل میزان پرولین و درصد نشت الکترولیت نیز در تیمار آبیاری مطلوب همراه با تلقیح با باکتری و قارچ F. mosseae مشاهده شد. درمجموع، تنش کم آبی باعث ایجاد شرایط نامطلوب برای سویا شد که نتیجه آن کاهش عملکرد بود اما تلقیح با باکتری و قارچ باعث کاهش شرایط نامطلوب و رشد بهتر سویا شد.

پرولین, دمای برگ, کلروفیل, نشت الکترولیت