رمضان قلی زاده سرستی - دانشجوی کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی در کشاورزی، گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبدکاووس
حسین صبوری - دکتری ژنتیک بیومتری، دانشیار گروه تولیدات گیاهی، عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبدکاووس
علی راحمی کاریزکی - دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی، استادیار گروه تولیدات گیاهی، عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبدکاووس
حسین علی فلاحی - استادیار بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش ترویج کشاورزی، ساری

به منظورشناسایی ژنوتیپ های متحمل و حساس برنج به تنش خشکی، آزمایشی با 48ژنوتیپ برنج درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو محیط بدون تنش (غرقاب) و تنش خشکی درسال زراعی 1395در شهرستان بابل مورد مطالعه قرار گرفت. بیشترین میانگین عملکرد در شرایط نرمال متعلق به ژنوتیپ های Azucena.Bala.91 و AH.NA.45 به ترتیب با 7.67 و 7.48 تن در هکتار بود. در شرایط تنش بیشترین میانگین متعلق به ژنوتیپ های AH.NA.112 و AH.NA.45 و IR30 به ترتیب با 5.968 و 6.219 و 5.524 تن در هکتار بود. برای بررسی تنوع مولکولی از 9 نشانگر ریزماهواره استفاده شد در مجموع 31 آلل با میانگین 3.44 آلل در هر مکان ژنی مشاهده گردید. میانگین محتوای اطلاعات چند شکل (PIC) 0.51 برآورد شد که نشانگر های RM22 و RM12093 با 0.68 بیشترین و RM324 با 0.14 کمترین مقدار را برای این شاخص نشان دادند. نشانگر RM324 با 0.15 کمترین تنوع ژنی و نشانگر RM12093 با 0.73 بیشترین تنوع ژنی را داشتند از 9 نشانگر ریزماهواره نشانگر های RM22 و RM12093 با دارا بودن بیش ترین میزان محتوای اطلاعات چندشکل و تنوع ژنی و تعداد آلل در این مطالعه به عنوان بهترین نشانگر جهت بررسی تنوع ژنی روی برنج شناسایی شد. در شرایط نرمال تعداد خوشه و تعداد روز تا گلدهی و در شرایط تنش خشکی وزن خوشه با بیشترین نشانگر های مثبت را نشان دادند. در شرایط نرمال تعداد خوشه با 7 نشانگر و در شرایط تنش خشکی طول خوشه، طول ساقه، طول برگ پرچم، طول دانه 4 نشانگر بیشترین نشانگرهای مثبت را نشان دادند. همچنین تجزیه هاپلوتایپی ژنوتیپ های به دست آمده را در 25 گروه تقسیم بندی نمود. از نتایج این تحقیق می توان در برنامه های اصلاحی برای ایجاد جمعیتی با هتروزیگوسیتی بالا برای تحمل به تنش خشکی در ژنوتیپ های برنج استفاده شود.

برنج, تجزیه ارتباط, تنش خشکی, نشانگرهای مولکولی