مجید هراتی - کارشناسان ارشد وزارت جهاد کشاورزی - سازمان امور اراضی کشور
مهدی تمدن رستگار - کارشناسان ارشد وزارت جهاد کشاورزی - سازمان امور اراضی کشور،
ناهید حریری - اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران –پردیس
مریم وراوی پور - اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران –پردیس

کشت گیاهان به عنوان منبع تامین غذای انسان و دام در اطراف شهرهای بزرگ نظیر تهران رایج است. در برخ ی ازاین مناطق از فاضلاب خام و تصفیه نشده و پسابهای شهری جهت آبیاری و تولید این محصولات استفاده می شود. در جنوب شهر تهران نیز آبیاری طولانی مدت اراضی کشاورزی با فاضلاب و پسابهای شهری ضمن حاصلخ یزی خا ک و بخصوص تامین عناصر پر مصرف ازت و فسفر و عناصر کم مصرف آهن، روی و منگنز و افزایش مواد آلی خاک باعث افزایش فلزات سنگین مانند سرب، کادمیوم، نیکل و کروم در گیاهان تحت کشت گردیده است. مقادیر کل و قابل جذب عناصر مزبور در خاکها و گیاهان تحت کشت به شکل معنی داری افزایش یافته است. حداکثر مقدار تجمع فلزات سنگین به ترتی ب در ریشه، اندامهای هوائی و دانه می باشد و بیشترین مقدار جذب و تجمع در محصولات غده ای مشاهده می گردد. بررسی میزان تجمع عناصر و استانداردهای تعیین شده حاکی از آن است که امکان کشت اکثریت محصولات وجود ندارد و تنها می توان از اراضی مزبور برای تولید برخی از محصولات که اندام اقتصادی آنها به صورت مستقیم مورد مصرف انسان قرار نگی رد و ی ا حداقل طی یک فرآیندی مورد استفاده قرار گیرد. در حال حاظر کشت غالب منطقه ذرت- گندم می باشد که محصول تولید شده آنها بصورت مستقیم و غیر مستقیم به مصرف خوراک انسان و دام اختصاص می یابد. میزان تجمع فلزات سنگ ین در دانه ذرت بالاست و در گندم به آستانه خطرناک نزدیک شده است. به جهت مشکلات و مخاطرات استفاده از پسابها در اراضی جنوب شهر تهران و با عنایت به محدودیت منابع آبی که بهره برداری از هر نوع منابع آبی را مقدور ساخته لزوم محدود یت کشت برخی از محصولات حساس که جذب و انتقال بالائی از فلزات سنگین را دارند، تغییر الگوی کشت منطقه و توسعه کشت زراعت چوب و توسعه باغات در منطقه و بخصوص اتخاذ تمهیدات و سازو کارهای نظارتی پیشنهاد می گردد.

پساب شهری، فلزات سنگین، جنوب شهر تهران، محصولات کشاورزی