مجتبی فتحی - اعضای هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان
مصلح الدین رضایی
غلامرضا سعادتمند

کودهای آلی از منابع مختلفی مانند زباله شهری، فضولات دامی و لجن فاضلاب تهیه می شود. این منابع در مناطق مختلف از نظر ترکیبات آلاینده تنوع قابل توجهی دارد. بر خلاف کودهای شیمیایی به دلیل عدم یکنواختی ترکیبات کودها ی آلی، نمی توان به آسانی برای جلوگیری از آلایندگی آن برنامه ریزی کرد. درکودهای آلی بویژه کمپوست حاصل از پسماندهای شهری، فلزات سنگین و عناصر سمی به مقدار متفاوت وجود دارد. ممکن است کمپوست تولید شده از زبال هها ی شهر ی، در یک فصل و منطقه خاص مقادیر بیشتری از یک یا چند عنصر فلزات سنگین داشته باشد . برآوردها نشان م یدهد در ک ل کودهای آلی سهم بیشتری در آلودگی خاکهای دنیا به فلزات سنگین دارد. کودهای دامی علاوه بر موارد ذکر شده باعث برخی آلودگیهای میکربی و ویروسی هم می شود. در مواردی آلودگی ویروسی این کودها خطرناکتر از انواع باکتریایی است. باکتری E.coli 0157:H7 در آمریکا سالانه 70000 نفر را آلوده می کند و باعث مرگ 60 نفر می شود. سهم قابل توجهی از آلودگی به این باکتری ناشی از کودهای دامی مصرف شده در اراضی کشاورزی است. ویروسهای بیماریزای متعددی مانند آنفولانزای فوق حاد پرندگان، از طریق کودهای دامی منتشر می شود. در صنایع دامی، مقادیر متفاوتی از افزودنی های شیمیایی مانند هورمونهای رشد، آنتی بیوتیکها و مواد ضدعفونی کننده رایج شده که به همراه کمپوست حاصل از ضایعات و پسماند وارد محیط زیست می شود. نحوه حرکت و آبشویی و میزان آلایندگی این ترکیبات در خاک ناشناخته است. علاوه بر آلودگی آب و خاک فضولات دامی انبار شده و ذخایر کمپوست و مواد اولیه کودهای دامی در اثر تجزیه در شرایط کمبود اکسیژن گازهای سمی و بدبو مانند آمونیاک و سولفید هیدروژن متصاعد می کند که باعث آلودگی هوا می شود. گاز آمونیاک آزاد شده برای دام و پرندگان خطرناک است. در این مقاله تحقیقات انجام شده بر روی آلایندگی ناشی از کو دهای آلی و دامی توضیح داده م یشود

کودهای آلی، کمپوست، زباله شهری