اصغر افتخاری - نویسنده مسئول: استاد علوم سیاسی دانشگاه امام صادق علیه السلام
سعید رهنمود - کارشناسی ارشد معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق علیه السلام

قدرت نظامی در تعیین امنیت ملی کشور و مقابله با تهدیدات بیگانگان، یکی از عوامل اساسی و تعیین کننده محسوب می شود. قرآن، روایات و سیره معصومین هم با تعابیر گوناگون به نقش برجسته این موضوع پرداخته اند. باتوجه به اینکه امیرالمومنین(ع) در دوران پنج ساله حکومت خویش با سه جنگ بزرگ روبه رو شدند، مشخص است که دیدگاه ویژه ای نسبت به مقوله قدرت نظامی داشته اند و بی تردید مطالعه دیدگاه های ایشان در حوزه مسائل نظامی از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین، سوال اصلی مقاله حاضر آن است که عناصر قدرت نظامی که امیرالمومنین (ع) در جنگ صفین از آنها بهره بردند، چه بوده است هدف از این تحقیق نیز توسعه مطالعات بومی در حوزه نظامی و امنیتی از یک سو و کمک به مدیران این حوزه از سوی دیگر است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است و برای این منظور، ابتدا عناصر قدرت نظامی در دیدگاه های صاحب نظران و اندیشمندان بیان شده و درادامه، دیدگاه امیرالمومنین علیه السلام به عنوان رویکردی جامع و بومی ارائه شده است. نتایج، حکایت از آن دارد که امیرالمومنین (ع) با ترکیب عناصر مادی و غیرمادی قدرت نظامی به بهترین نحو ممکن به مدیریت عرصه جنگ پرداختند. عناصر مادی شامل هزینه های دفاعی، تجهیزات، لجستیک و کمیت نیروی نظامی بوده و عناصر غیرمادی نیز سازماندهی، بسیج نیروها، سیاست امنیتی و روحیه بخشی را دربر می گیرد.

قدرت, قدرت نظامی, امیرالمومنین (ع), سیره علوی, جنگ صفین