پریسا هاشم پور - دانشیار دانشگاه هنر اسلامی تبریز
هانیه جعفری خالدی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری اسلامی دانشگاه هنر اسلامی تبریز

هنر کاشی کاری از جمله آرایه های شاخص و وابسته به معماری است که در ادوار تاریخی به شیوه های متفاوتی از آن استفاده شده است،این پژوهش باهدف بررسی و تحلیل کاشی کاری های دو مسجد شاخص عصر صفوی نگاشته شده است و به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که چه مفاهیم ومضامینی در هنر کاشی کاری (رنگ و نقش) عصر صفویه نهفته است ، اهمیت پژوهش حاضر به این دلیل است که مطالعه و تحلیل نقوش و رنگ های کاشی کاری این بناها می تواند به باز شنا سی هویت و فرهنگ نهفته در معماری موثر باشد.مبانی این نوشتار از طریق روش های مبتنی بر مطالعات اسنادی ، کتابخانه ای و میدانی گرداوری شده و در بخش های تحلیلی، ضمن بهره گیری از روش تحلیل محتوای کیفی از روش استدلال منطقی برای تحلیل و داوری داده ها استفاده شده است.دستاورد این تحقیق حاکی از آن است که در فضاهای مختلف از رنگ های متناسب با مراتب عرفانی آن استفاده شده است؛به نحوی که با حرکت ازجلوخان م سجد به سمت محراب و همچنین در حرکت عمودی از زمین به سمت راس گنبد ت سلط رنگ های متناظر با نفس انسانی کاسته می شود و تجلی رنگ های متناظر با عالم فرا سوی صورت و مقام حقیقت ظاهر می گردد.این شاخصه در هر دو مسجد تجلی یافته است اما وجه افتراق آن ا ست که در م سجد امام حضور رنگ های متناظر با جایگاه نفسانی در محراب و گنبد نیز همچنان وجود دارد اما در مسججد شجیخ لطف الله این امر از بین رفته است و صرفا رنگ های متناظر جهان جبروتی و فراسوی عالم مادی قرار گرفته است.از طرفی دیگر نقوش بکار رفته در کاشی کاری ها نمایش دهنده مفاهیمی چون معاد، اصل رجعت انسان، توحید و اصولی چون آرامش و تعادل است که نفس و قلب انسان به طور فطرتی به دنبال آن می گردد

کاشی کاری، صفویه ،مسجد امام اصفهان ،مسجد شیخ لطف الله،مفاهیم نمادین