فریبا نیرومندفر - گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان،
حسین خزیمه نژاد - گروه مهندسی آب، دانشگاه بیرجند، بیرجند
عباس خاشعی سیوکی - روه علوم و مهندسی آب، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران،

منابع آب زیرزمینی در ایران به ویژه در دشت­های کویری استان خراسان جنوبی به دلیل خشکسالی، افزایش تعداد چاه­های کشاورزی و برداشت بی­رویه از منابع آب زیرزمینی وضعیت مطلوبی ندارند و با خطر تخریب و افت دائم سطح آب مواجه­اند. هدف اصلی این پژوهش، بررسی عوامل موثر بر روند افت تراز آب زیرزمینی در دشت سرایان (ممنوعه بحرانی)، واقع در استان خراسان جنوبی بوده است. در این پژوهش تلاش شده است تا با استفاده از روش­های پایش خشکسالی SPI و GRI و میانگین متحرک، اثر بارندگی و خشکسالی افت تراز آب زیرزمینی دشت سرایان بررسی شود. همچنین با استفاده از نرم افزار Arc GIS نقشه­های هم­افت و هم­عمق برای سال­های قبل و بعد از نصب کنتور هوشمند چاه­های پیزومتری دشت رسم گردید. نتایج نشان از این دارد که در بازه زمانی 4 ساله بعد از نصب کنتور هوشمند نسبت به بازه زمانی 4 ساله قبل از نصب کنتور هوشمند، روند میزان افت حجم آبخوان به اندازه 36/14 درصد کاهش یافته است. هیدروگراف تراز آب زیرزمینی نیز نشان داد در طی 23 سال به میزان 25 متر سطح آب کاهش یافته است. مهم­ترین عوامل موثر بر افت آب زیرزمینی در دشت سرایان بر برداشت بی­رویه از آب زیرزمینی، تاثیر خشکسالی­های متوالی و در نتیجه کاهش تغذیه آبخوان تعیین گردید.

SPI, GRI, کنتور هوشمند آب, افت, برداشت بی رویه, دشت سرایان